پاسخ: در هر دو صورت، قضا بر او واجب است؛ ولى اگر غفلت داشته و يا اعتقادش اين بوده كه اين عمل او اشكال ندارد و در حصول اين اعتقاد كوتاهى نكرده، در اين صورت كفّاره ندارد.
[1252] سؤال 144: كسى كه نمىداند استمناء روزه را باطل مىكند و مرتكب اين كار مىشود، روزهاش چه حكمى دارد؟ آيا كفّاره هم ثابت مىشود يا نه؟
پاسخ: در فرض سؤال كه جاهل به مفطر بودن استمنا است، اگر جاهل به حرام بودن آن هم باشد، فقط قضا واجب است؛ و اگر عالم به حرمت آن باشد، احتياطاً كفّاره نيز واجب است و بنا بر احتياط بايد كفّاره جمع بپردازد.
[1253] سؤال 145: كفّاره شخص روزهدارى كه استمنا كند، چيست؟ اگر استمنا به سبب شوخى با همسر انجام شود، چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر شخصى به قصد انزال منى استمنا كند، روزهاش باطل است و قضا واجب مىشود و اگر عالم به حرمت باشد، احتياطاً كفّاره جمع نيز واجب است؛ اما اگر خروج منى به واسطه ملاعبه با همسر صورت بگيرد، همان حكم را دارد؛ يعنى علاوه بر قضا، كفّارهاش كفاره افطار عمدى روزه ماه رمضان است؛ ولى كفّاره جمع نيست؛ و اگر قصد انزال منى ننموده و احتمال آمدن منى را هم نمىداده و عادتش هم نبوده، روزهاش صحيح است و چيزى بر او نيست.
[1254] سؤال 146: بيمارى زن باردار يا شيرده، سه سال پشت سر هم طول كشيده و در اين مدت، روزه نگرفته و اكنون شفا يافته است. آيا قضاى روزهها بر او واجب است يا دادن كفّاره كافى است؟
پاسخ: اگر بعد از خوب شدن، تا رسيدن ماه رمضان وقت براى قضاى روزه باشد، فقط قضاى روزههاى سال آخر واجب است و بايد براى روزههاى