معبود باشد كه نهايت انعام و اكرام را كرده است و او كسى جز خدا نيست؛ بنابراين، عبوديت نهايت اوج تكامل يك انسان و قرب او به خداست؛ عبوديت نهايت تسليم در برابر ذات پاك او است؛ عبوديت اطاعت بى‌قيد و شرط و فرمان‌بردارى در تمام زمينه‌هاست؛ و بالاخره عبوديتِ كامل آن است كه انسان جز به معبود واقعى، يعنى كمال مطلق نينديشد؛ جز در راه او گام بر ندارد؛ و هر چه غير اوست فراموش كند؛ حتى خويشتن را! و اين است هدف نهايى آفرينش بشر كه خدا براى وصول به آن ميدان آزمايشى فراهم ساخته و علم و آگاهى به انسان داده، و نتيجه نهايى‌اش نيز غرق شدن در اقيانوس «رحمت» او است.[1]

2. نفى پوچ‌گرايى‌

قرآن، در اين شيوه به نقد نگره هدفمند نبودن آفرينش انسان (پوچ انگارى) و در پى آن به ابطال اهداف دروغين در اين موضوع پرداخته است. برخى به هدفمندى آفرينش انسان قائل نيستند؛ اين گروه، به دلايل گوناگون، دين‌گريز بوده و هماره به زندگى بدون مرز تمايل دارند؛ هيچ الگو و معيارى را براى زندگى انسان، جز سودگرايى و لذت‌جويى نپذيرفته و ساختارشكنى از ويژگى‌هاى بارز آنان است كه در صورت مهار نشدن، پيامدهاى منفى آن سركشى و بى‌بندوبارى خواهد بود.[2] قرآن در يكى از آيات، به وجود زمينه‌هاى چنين تمايلى در انسان‌

[1]. تفسير نمونه، ج 22، ص 387- 388.

[2]. ر. ك: التبيان فى تفسير القرآن، ج 10، ص 191؛ التحرير والتنوير، ج 29، ص 317؛ تفسير من وحى القرآن، ج 23، ص 240.