حشر با امام‌

چنان‌كه در آيه 71 سوره اسراء آمده است، حشر امت‌هاى انسانى در روز قيامت به همراه امامان آنها خواهد بود: (يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا): « [ياد كن‌] روزى را كه هر گروهى از مردمان را با پيشوايان خود فرا مى‌خوانيم؛ پس هركس كارنامه‌اش را به دست راستش دهند، آنان كارنامه خود را مى‌خوانند و به قدر نخك هسته خرمايى به آنها ستم نمى‌شود».

علامه طباطبايى (ره) در مفهوم دعوت- ياد شده در عبارت‌ «نَدْعُوا»- در اين آيه دو قول را بيان مى‌كنند؛ اوّل: فرا خواندن به اسم خود؛ براى نمونه گفته مى‌شود «اى امت ابراهيم!» «اى آل فرعون!» در نگاه علامه اين استنباط از مفهوم دعوت دچار اشكالاتى است. دوم؛ مراد از «دعوت» را- چنان كه از سياق آيه مى‌توان دريافت- به مفهوم «احضار» بدانيم، به اين معنا كه هر طائفه‌اى با پيشواى خود احضار شده و هركه به امام حقى اقتدا كرده و نامه عملش را به دست راستش مى‌دهند، و هر كه چشم دلش از معرفت امام حق در دنيا كور بوده، در آنجا نيز نابينا خواهد بود، با تدبر و دقت در آيه به سازگار است.[1]

نكات‌

با توجه به آيات و مباحثى كه در اين گفتار مورد بررسى قرار گرفت، مى‌توان به نكات زير دست يافت:

[1]. الميزان فى تفسير القرآن، ج 13، ص 165- 166.