و قسمتى [چهارم] از اين خطبه در بيان كيفيّت و چگونگى آسمان است
(در تعقيب وصف قدرت و توانائى خداوند متعال در باب آفريدن اشياء، چگونگى آفرينش
آسمان را «كه از مخلوقات شگفت آور و دلالت بر عظمت قدرت او دارد» بيان مىفرمايد):
(23) و
راههاى گشاده آسمان را بى آنكه (بچيزى) آويخته باشد منظّم و برقرار نمود، شكافهاى
وسيعش را بهم پيوست، و ميان آن و مانندهايش را بهم ربط داد (كرات معلّقه در جوّ را
بوسيله قوّه جاذبه و دافعهاى كه در آنها ايجاد فرموده ملازم هم گردانيده) و براى
فرود آيندگان به فرمان او (ملائكهاى كه حمله رحمت هستند) و بالا روندگانى
(ملائكهاى) كه رفتار و كردار بندگان او را ضبط كرده (مىنويسند) دشوارى (راه آمد
و رفتن) آنرا (براى آنها) سهل و آسان قرار داد، (24) و چون آسمان دود و بخار بود
فرمان داد تا قطعات آن كه با هم فاصله بسيار داشتند بهم پيوسته و گرد آمدند
(چنانكه در قرآن كريم س 41 ى 11 مىفرمايد: ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ
هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً، قالَتا
أَتَيْنا طائِعِينَ ى 12 فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِي
يَوْمَيْنِ وَ أَوْحى فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها، وَ زَيَّنَّا السَّماءَ
الدُّنْيا بِمَصابِيحَ وَ حِفْظاً، ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ يعنى پس از
آنكه كوههاى بزرگ را بروى زمين آفريد حكمت و مصلحتش بر آفريدن آسمان قرار گرفت در
حالتى كه دود و