شنیدید، حسن ظنّتان درباره یکدیگر بیشتر شده و بگویید که این دروغی آشکار است؟ لَوْ لا جاؤُ عَلَیْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَإِذْ لَمْ یَأْتُوا بِالشُّهَداءِ فَأُولئِکَ عِنْدَ اللَّهِ هُمُ الْکاذِبُونَ؛ چرا منافقان بر ادعای خود، چهار شاهد نیاوردند، اکنون که شاهد نیاوردند، در پیشگاه خدا دروغگویانند. وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ لَمَسَّکُمْ فِیما أَفَضْتُمْ فِیهِ عَذابٌ عَظِیمٌ؛ اگر فضل و رحمت الهی شامل شما در دنیا و آخرت شامل حال مؤمنان نمیبود، به خاطر این گناهی که کردند، عذاب عظیمی به شما میرسید. إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْواهِکُمْ ما لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ وَ تَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیمٌ؛ آن زمان که شایعه منافقان را از زبان یکدیگر میگفتید و در زبان چیزی را میگفتید که نمیدانستید و آن را آسان میپنداشتید در صورتی که نزد خدا گناهی بس بزرگ است. وَ لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُمْ ما یَکُونُ لَنا أَنْ نَتَکَلَّمَ بِهذا سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظِیمٌ؛ چرا آنگاه که آن را شنیدید، نگفتید که بر ما شایسته نیست که درباره آن سخن بگوییم؟ [خداوندا] تو منزهی این بهتانی بزرگ است.
نکات آیات
از قراین میتوان به دست آورد که ریشه این تهمت از جانب منافقان بوده است. 1. میگویند: مقصود از جمله «و الّذی تولّی کبره.» آنکه پخش آن را بر عهده داشت، همان «عبد اللّه ابی» رئیس حزب نفاق است. 2. در آیه یازدهم از گروه تهمت زن، به لفظ «عصبه» تعبیر میآورد. این لفظ درباره گروه متحد و همکار و همفکر به کار میرود و میرساند که توطئهگران ارتباط نزدیک و محکمی با هم داشتهاند و چنین گروهی در میان مسلمانان، جز منافقان دسته دیگری نبود. 3. به خاطر مخالفتی که از ورود «عبد اللّه» به مدینه انجام گرفته بود، وی در دروازه