که او زیر خروارها خاک پنهان گردید. آری، یگانه موردی که دلم سوخت، همان بوده وقتی سخنان قیس پایان یافت، چشمهای رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلّم پر از اشک شده بود، این جمله را فرمود: إنّ هذه لقسوة و من لا یرحم لا یرحم؛ این عمل یک سنگدلی است و ملتی که رحم و عواطف نداشته باشند، مشمول رحمت الهی نمیگردند. [1] موقعیت اجتماعی زن نزد اعراب
زن در نزد اعراب، مانند کالایی خریدوفروش میشد و از هر گونه حقوق اجتماعی و فردی، حتی حقّ ارث، محروم بود. روشنفکران عرب، زن را در شمار حیوانات قرار دادهاند؛ از همینرو آنان را جزء لوازم و اثاث زندگی میشمردند. در سایه همین عقیده، این مثل: «و إنّما أمّهات النّاس أوعیة؛ مادران حکم ظروف را دارند که فقط برای جای نطفه آفریده شدهاند»، در میان آنان رواج کامل داشت. غالبا از بیم قحطی و احیانا از ترس آلودگی، دختران خود را روز اول تولد، سر میبریدند و یا از بالای کوه بلند به دره عمیقی پرتاب میکردند و گاهی در میان آب غرق میکردند. قرآن کتاب بزرگ آسمانی ما که در نظر خاورشناسان غیر مسلمان، لااقل به عنوان یک کتاب تاریخی و علمی دست نخورده شناخته میشود؛ در این باره سرگذشت عجیبی را نقل کرده و میفرماید: هنگامی که خبر تولّد دختر به یکی از آنها داده میشد؛ رنگ وی سیاه میشد و در ظاهر، خشم خود را فرو میبرد و بر اثر این خبر بد، از قوم خود متواری میگردید و نمیدانست آیا مولود مزبور را با خواری نگاه دارد یا در خاک پنهان سازد؟ راستی چه حکم و قضاوت زشتی دارند!». [2]
[1]. ابن اثیر، در اسد الغابه، مادّه قیس، از او نقل کرده که پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم پرسید: تاکنون چند دختر زنده بگور کردی، گفت: 12 دختر. این سرگذشت در کتاب حیاة محمد، نگارش «محمد علی سالمین» ص 24- 25 نقل شده است. [2]. نحل (16) آیه 60.