روشن نیست. از روایتی که مفسر معروف شیعه، مرحوم علی بن ابراهیم در تفسیر آیه وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا نقل کرده است؛ استفاده میشود که هنگام خروج پیامبر از خانه، تمام آنها خوابیده بودند و منتظر بودند که بامدادان در هوای روشن به خانه رسول اکرم هجوم ببرند و تصور نمیکردند که پیامبر اکرم از نقشه آنها مطّلع است. ولی مورخان دیگر [1] تصریح کردهاند که آنان تا لحظهای که به خانه پیامبر حمله بردند بیدار بودند و رسول خدا از روی کرامت و اعجاز، چنان از خانه بیرون آمد که آنها متوجه نشدند. امکان وقوع چنین کرامتی جای شک و شبهه نیست، ولی آیا برای این امر موجبی در کار بوده است یا نه؟ بررسی کامل جریان هجرت، این مطلب را قطعی میسازد که پیامبر از نقشه مخالفان، پیش از محاصره خانه آگاه بوده است و نقشهای که برای خلاصی خود کشیده بود کاملا طبیعی بود و رنگ اعجاز نداشت. وی میخواست با قرار دادن علی در فراش خود از مجاری طبیعی، بدون استمداد از طریق اعجاز و کرامت، از چنگال بتپرستان رهایی یابد. بنابراین، او میتوانست پیش از محاصره خانه، خارج شود و نیازی به اعمال کرامت نداشته باشد. ولی احتمال دارد که صبر و توقف پیامبر در خانه تا برگزاری محاصره، معلول جهتی باشد که فعلا برای ما مکشوف نیست. از این رو، بحث درباره این مطلب (بیرون رفتن پیامبر از خانه هنگام شب) نزد همه قطعی و مسلم نیست، زیرا بعضی [2] عقیده دارند که پیامبر پیش از محاصره و قبل از غروب آفتاب خانه را ترک گفته است.
هجوم مخالفان به خانه وحی
قوای کفر اطراف خانه وحی را محاصره کرده و منتظر فرمان بودند که پیامبر را در خوابگاه خود قطعهقطعه کنند. عدهای اصرار داشتند که همان نیمه شب نقشه خود را
[1]. الطبقات الکبری، ج 1، ص 228 و تاریخ طبری، ج 2، ص 100. [2]. سیره حلبی، ج 2، ص 29.