وقتی ابراهیم خلیل، پرچم یکتاپرستی را در محیط حجاز برافراشت و با هم‌یاری فرزند خود، اسماعیل «کعبه» را تعمیر کرد، گروهی به او پیوستند و از اشعه خورشید وجودش، دل‌هایی روشن گردید. اما درست معلوم نیست که تا چه اندازه آن رادمرد الهی، توانست آیین توحید را گسترش دهد و صفوف فشرده‌ای را از خداپرستان تشکیل دهد.
امیر مؤمنان، اوضاع مذهبی ملت‌های عرب را چنین تشریح می‌کند:
مردم آن روز دارای مذهب‌های گوناگون و بدعت‌های مختلف و طوایف متفرق بودند:
گروهی خداوند را به خلقش تشبیه می‌کردند (و برای او اعضایی قایل بودند) و برخی در اسم او تصرف می‌کردند (مانند بت‌پرستان که «لات» را از اللّه و «عزی» را از عزیز گرفته بودند) و جمعی به غیر او اشاره می‌کردند، خداوند آنان را از طریق رسول اکرم هدایت کرد و به معارف الهی آشنا ساخت. [2]
طبقه روشن فکر عرب، ستاره و ماه را می‌پرستیدند. تاریخ‌نویس معروف عرب، «کلبی» که در سال 206 هجری وفات یافته، چنین می‌نویسد:
قبیله «بنی ملیح» جن‌پرست بودند و قبیله «حمیر» آفتاب، «کنانه» ماه، «تمیم» دبران، «لخم» مشتری، «طی» سهیل، «قیس» شعری و «اسد» عطارد را می‌پرستیدند.
اما طبقه منحط که اکثریّت سکنه عربستان را تشکیل می‌داد؛ علاوه بر بت‌های قبیله‌ای و خانگی، به تعداد روزهای سال 360 بت می‌پرستیدند و حوادث هر روز را