روی این جریان، ایام تشریق در هر دو سال در گردش بوده است. اگر روایات میگوید: نور آن حضرت در ایام «تشریق» در رحم مادر قرار گرفته و در هفدهم ربیع الاول از مادر متولد گردید است؛ این دو مطلب با هم منافاتی ندارند، زیرا در صورتی منافات پیدا میکنند که منظور از ایام تشریق همان یازدهم، دوازدهم و سیزدهم ذی الحجّه باشد، ولی- همان طوری که توضیح داده شد- ایام تشریق پیوسته در تغییر و تبدیل بوده و ما با محاسبات به این مطلب رسیدیم که در سال حمل و ولادت آن حضرت، ایام حج مصادف با ماه جمادی الاولی بوده است و چون آن حضرت در ربیع الاول متولد گردیده، در این صورت دوران حمل آمنه تقریبا ده ماه بوده است. [1] اشکالات این بیان
نتیجهای را که مرحوم شهید ثانی از این نظر گرفته است؛ صحیح نیست و معنایی که برای «نسیء» بیان کرده، از میان مفسران فقط «مجاهد» آن را برگزیده و دیگران آن را طور دیگر تفسیر کردهاند و تفسیر مزبور چندان محکم نیست، زیرا: اولا، مکّه مرکز همه گونه اجتماعات بود و یک عبادتگاه عمومی برای تمام اعراب به شمار میرفت. ناگفته پیداست که تغییر حج در هر دو سال، طبعا مردم را دچار اشتباه میکند و عظمت آن اجتماع بزرگ و عبادت دسته جمعی را از بین میبرد. روی این نظر بعید است که قریش و مکّیان راضی بشوند که آنچه مایه افتخار و عظمت آنهاست، در هر دو سال در دست تحول باشد و سرانجام مردم، وقت آن را گم کنند و آن اجتماع از بین برود. ثانیا، اگر به دقت محاسبه شود، [2] لازمه این سخن این است که در سال نهم هجرت،
[1]. بحار الانوار، ج 15، ص 252. [2]. علامه مجلسی، در بحار الانوار، ج 100، ص 253، این محاسبه را انجام داده است. علاقهمندان میتوانند به آنجا مراجعه بفرمایند، هر چند به اشکالی که در بالا یادآور شدیم، توجه نداده است.