انسان همیشه سعی دارد به هر مسئله‌ای، از دریچه «حس» بنگرد، زیرا مطمئن‌ترین علوم او را همین «معلومات حسی» تشکیل می‌دهد و به همین جهت، در میان مسائل مختلف، آن‌هایی که دلایل حسی بیشتری دارند، سهم زیادتری از اطمینان انسانی را به خود جلب می‌کنند.
از همین‌رو، امروز هزاران آزمایشگاه در سراسر جهان، برای تحقیق درباره مسائل گوناگون علوم، با هزینه‌های سنگینی تأسیس شده و دانشمندان با کنجکاوی خاصّی در این آزمایشگاه‌ها، مشغول بررسی مسائل مختلف‌اند.
ولی آیا می‌توانیم مسائل اجتماعی را هم آزمایش کرد و روی تجربیات گوناگون درباره آنها قضاوت نمود؟ مثلا: آیا می‌توانیم نتیجه‌ای را که از اختلاف و پراکندگی، دامن‌گیر یک ملت می‌شود، بیازماییم؟
آیا می‌توانیم سرانجام کار «استعمارگران»، و عاقبت «ظلم و بیدادگری» را با یک آزمایش حسی دریابیم؟
آیا می‌توانیم نتیجه «فاصله طبقاتی» و «تبعیضات ناروا» را، در میان طبقات مختلف اجتماع، از طرق تجربی بررسی نمود؟
در پاسخ این گونه سؤال‌ها باید گفت: متأسفانه نه! زیرا برای مسائل اجتماعی، با آن همه اهمیّتی که دارند؛ چنین آزمایشگاهی موجود نیست، و اگر هم وجود می‌داشت،