«علی بن محمد گرگانی»

قرن ؟ه-.ق.

از شرح حال و آثار «ابوالحسن علی بن محمد گرگانی»، که ظاهراً پزشک است، اطلاعی در دست نیست. اندک آگاهی از وجود وی و رساله اش در موضوع فصد (رگ زدن)، از محتوای «الذریعه» و فهرست نسخه های خطی دانشگاه «تهران» حاصل شده است.

به اعتقاد «آقابزرگ»، ابوالحسن علی بن محمد گرگانی، فصاد (رگ زن) بود. او نام خود را در دیباچه ی کتاب به همین صورت که نوشتیم، آورده است.

تحقیقات نگارنده درباره ی ابوالحسن علی بن محمد گرگانی که رساله ای به نام «فصد» داشته باشد، به جایی نرسید.

البته اشخاص زیادی در موضوع فصد کتاب نوشته اند. اما هیچ کدام با مشخصات این پزشک یا حداقل فصاد گرگانی مطابقت ندارد.

از عصر و زمان او نیز اطلاعی به دست نیامد. اما به نظر می رسد از مردمان متاخر و شاید قرن 13 ه-. ق. است. این در حالی است که «منزوی» کتاب او را به پیش از سده 9 و 10 متعلق می داند.

آثار:

رساله فی الفصد

مولف این رساله را به زبان فارسی نگاشته است. به نظر «آقابزرگ»، وی کتابش را از کتاب دیگری که با همین عنوان نوشته بود، خلاصه کرده است.

این نسخه همراه با یک مجموعه و به خط «عبدالصمد بن حسین بن محمد شوشتری» در «اصفهان» نوشته شده است.

آغاز:

«بسمله. شکر و سپاس خدای را... که... جهان است و آفریننده جانواران... چنین گوید ابوالحسن علی بن ...»

انجام:

«و علت اندر آن عضو پدید آید که بدو منسوب بود. و الله اعلم و احکم»

نسخه های خطی:

1 نسخه ی خطی در «کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران» به شماره 4/2830 در10 برگ، کتابت 1279 یا 1281ه-.ق. موجود است.

نسخه های چاپی:

چاپ نشده است.

منابع:

الذریعه 16/226؛ فهرست نسخه های خطی کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران 10/1667-1668؛ فهرست واره کتابهای فارسی 5/3607؛ کتابشناسی نسخ خطی پزشکی ایران 155.