«طاهر محمد بن حسن استرآبادی»

990-1071ه-.ق.

از جمله سادات «استرآباد» که در «هند» درخشید، «سید طاهرمحمد نسیانی بن عماد الدین حسن صحرایی استرآبادی باغایی» است. او در «تته» از توابع «سند» به دنیا آمد. و هم در آنجا درگذشت. به همین دلیل «تتوی» نیز شهرت دارد. اما نیاکانش سال‌ها پیش از «استرآباد» به آن سامان کوچیده و در آنجا رحل اقامت افکنده بودند.

سید طاهر از مورخان و شاعران فارسی‌گوی «هند» بشمار می‌رود. از تحصیلات او در دیار «هند» آگاهی چندانی در دست نیست. وی در جوانی به ملازمت «میرزا غازی بیگ ترخان» متخلّص به «وقاری» استاندار «سند» درآمد. اما به سال 1051ه-.ق. که «میرزا غازی بیگ» برای یاری دادن به «شاه بیگ خان» رهسپار «قندهار» شد، سید طاهر از وی اجازه گرفت و از «لاهور» به «تته» بازگشت و نزد «مولانا اسحاق بهکری»، از دانشمندان پرآوازه ی آن روزگار، و «میرظهیر الدین» پسر «شکرالله شیرازی» به مطالعه دیوان‌های فارسی پرداخت.

آثار:

1. تاریخ تته (تاریخ طاهری)

وی اثر خود را در شش طبقه تدوین کرده است. 1- از «سومره» و احوال ایشان 2- مردم «سمه» 3- «میرزا شاه حسن ارغون» و «ارغونیان» 4- «میرزا عیسی ترخان» و «ترخانیان» 5- «میرزا پاینده محمد ترخان» و پسرش «میرزا جانی بیگ» 6- «میرزا غازی بیگ ترخان» و خاتمه ی کار ایشان.

تاریخ طاهری چهارمین تاریخ سند است. مطالبش مبتنی بر اقوال شفاهی و دیده‌های مولف است.

نسخه های خطی:

4 نسخه ی خطی در کتابخانه‌های «پاکستان» مثل «کتابخانه ی رضا رامپور» و «حسام‌ الدین راشدی» موجود است. شماره برخی از آنها 5950 و 1084 است.

نسخه های چاپی:

تاریخ طاهری به کوشش «بخش خان بلوچ» در «حیدرآباد» سند به سال 1384ه-.ق. در قطع رقعی و 387 + 29 صفحه که ظاهراً جلد اول است، چاپ گردیده است.

2. ناز و نیاز

به گفته‌ی «قانع تتوی»، وی ناز و نیاز را به زبان فارسی نگاشته است. اما هیچ نسخه‌ی خطی و چاپی از آن به دست نیامد.

منابع:

تاریخ نظم و نثر در ایران1/366؛ دانشنامه ادب فارسی در شبه قاره 4/1638-1639؛ فرهنگ سخنوران 353؛ گلزار جاویدان 2/838؛ مقالات الشعراء 376؛ نگاهی به تاریخ ادب فارسی در هند 391.

«طاهر بن محمد جرجانی»

قرن ؟ ه-.ق.

درباره ی «طاهر بن محمد جرجانی»، جز آنچه در تنها گزارشی که در فهرس مخطوطات مکتبه ی اوقاف عامه «موصل» وجود دارد، هیچ اطلاعی در دست نیست.