«حسن بن علی استرآبادی»

قرن 7ه-.ق.

فقیه، اصولی، محدث، متکلم و دانشمند پرآوازه ی‌ «استرآباد» در قرن هفتم ه-. ق. که تا سال 698ه-.ق. زنده بود، «عماد الدین حسن بن علی بن محمد بن علی بن حسن طبری» نام دارد.

آنچه از زندگی و تحصیلات او می‌توان به دست آورد، شهرتش در علم کلام و مناظراتش با علمای شهرهای مختلف و فرقه‌های اسلامی است.

تاریخ تولد و وفات عماد الدین حسن مشخص نیست. اما به گفته‌ی بسیاری از تذکره نویسان، کتاب «اسرار الامامه» را به سال 698ه-.ق. به پایان برده است. بنابراین مرگ او اندکی پس از این سال اتفاق افتاده است.

بزرگان رجال و حدیث، او را ستوده و موثق توصیف کرده‌اند. با «خواجه نصیر الدین طوسی» معاصر بود. گویا نماز جمعه را باوجود حاکم عادل واجب می‌شمرد. شیوه و طریقه ی صوفیه را انکار و مردود می‌دانست.

عماد الدین بسیار سفر کرد. سفرهایش بیشتر تبلیغی و ترویجی بود؛ زیرا با دانشمندان شهرها مناظره می‌کرد و باورهای غلط آنان را اصلاح می‌نمود.

سال 667ه-.ق. با علمای «بروجرد» در باب تنزیه خداوند از «تشبیه»، مناظره و آنان را به سوی حقایق و معارف ائمه اطهار علیهم السلام جذب کرد.

سال 672ه-.ق. به فرمان «بهاء الدین محمد بن شمس‌ الدین محمد جوینی»، از «قم» به «اصفهان» رفت و مدت هفت ماه در آن شهر به سر برد. گروه کثیری از مردم «اصفهان»، «شیراز»، «ابرقو»، «یزد» و شهرهای «آذربایجان» بر او گرد آمدند و در انواع علوم از وی بهره‌مند گردیدند.

هم چنین به «ری» و «نجف اشرف» سفر کرد. دو کتاب در موضوع امامت در آن شهرها تالیف نمود.

مختصر اینکه عماد الدین حسن طبری استرآبادی، به هر شهری که قدم می‌نهاد، با سخن و گفت گوی علمی، بزرگان و دانشمندان آن شهر را به سوی خود جلب می‌نمود و در صورت نیاز کتابی تدوین می‌کرد تا باورهای دینی مردم مطابق دین مبین اسلام اصلاح گردد.

آثار:

1. احوال السقیفه

ظاهراً این کتاب درباره ی ماجرای سقیفه و روی دادهای آن روز است. روی دادی که منجر به تعیین خلافت، بدون توجه به وصایا و سفارش های رسول خدا (ص) در ضرورت انتصاب امیرالمومنین علی (ع) به منصب خلافت از سوی خدا است.

از این اثر مولف، هیچ نسخه ی خطی گزارش نشده است. اما کتاب دیگری با عنوان «کامل السقیفه» یا «کامل بهایی» دارد که به دلیل فقدان کتاب نخست، امکان مقایسه و مقابله برای تشخیص اتحاد و عدم اتحاد آن دو، وجود ندارد.

به همین جهت این اثر مستقل ذکر گردید، تا سرنخی برای جست جو از نسخ خطی آن و تکمیل اطلاعات موجود شود.