این سرزمین را از آن رو عراق گفته‌اند که از دیگر سرزمین‌های عربی پست‌تر و در نزدیکی دریاست. کلمه عراق را از «عراق القربه» گرفته‌اند؛ یعنی مشکی که پایین آن سوراخ است. برخی نیز گفته‌اند «عراق» جمع «عرق» است؛ به معنای «ساحل دریا» و منظور از آن، ساحل دجله و فرات است که به هنگام مدّ به سطح دریا می‌رسد و به آن وصل می‌شود. برخی دیگر معتقدند که از «عروق الشجر» (ریشه‌های درخت) گرفته شده است. [1] 1 به همین سبب در زبان انگلیسی آن را «ایراک» تلفظ می‌کنند؛ به معنای جای پر نخل و درخت، که برگرفته از کلمه فارسی «ایراه» است. سرزمین عراق به لحاظ جغرافیایی، شامل سه منطقه است: 1- استپ و بیابان (در جنوب و غرب) 2- زمین‌های پست و دشت‌های دجله و فرات (دیار بکر و آرارات) 3- ناحیه‌های کوهستانی (در شمال و شمال شرق).
دو رود دجله و فرات، که از ترکیه سرچشمه می‌گیرد، طولانی‌ترین رودهای عراق با 1851 و 2700 کیلومتر است و در شمال بصره به هم می‌پیوندد و پس از تشکیل شطالعرب، که امروزه آن را «اروند رود» می‌نامند، و طی 190 کیلومتر به خلیج

[1] . یاقوت حموی، معجم البلدان، 4/ 94؛ ابن منظور، لسان العرب، ماده عرق.