نخستين ساختمان قبر شريف‌

درباره نخستين ساختمان بنا شده بر قبر شريف امام حسين (ع)، در منابع تاريخى معتبر، اطلاع دقيقى در دست نيست. اما نويسندگان معاصر تاريخ كربلا و بارگاه امام حسين (ع)، اقوال و ادعاهايى را درباره تاريخ احداث نخستين بنا روى قبر بيان كرده‌اند كه از اعتبار تاريخى، برخوردار نيست. برخى گفته‌اند قبيله بنى‌اسد كه امام حسين (ع) و ساير شهيدان را به خاك سپردند، نخستين كسانى بودند كه بر قبور آنان، تربتى ساختند. اما به نوشته برخى ديگر، مختار ثقفى، نخستين كسى بود كه به ساخت‌وساز بر قبر مطهر اقدام نمود.[376]

...

گرچه هيچ‌يك از اين اقوال، مستند نيست و نمى‌توان به راحتى آنها را پذيرفت، اما وجود سقيفه (سايبان) يا گنبد كوچكى روى قبر شريف امام (ع)، در قرن دوم هجرى، دور از ذهن نيست؛ زيرا در روايتى از امام صادق (ع) درباره چگونگى زيارت امام حسين (ع) و بيان زيارتنامه ايشان، آمده است: «اگر از سمت ورودى رو به مشرق آمدى، پس در ورودى بايست و بگو ...».[377] همچنين در ادامه، پس از بيان زيارتنامه امام (ع) و حضرت على‌اكبر، آمده است كه «از سقيفه خارج مى‌شوى و مقابل قبور شهدا مى‌ايستى».[378]

سيد محسن امين از اين عبارات، چنين نتيجه‌گيرى كرده است كه بناى بارگاه امام حسين (ع) در آن زمان، شامل سقيفه‌اى بوده كه يك درِ آن، سمت شرق قرار داشته است. اما به هر حال، در يا درهاى ديگرى نيز وجود داشته است.[379] همچنين از اين زيارتنامه،

[376] . تاريخ كربلا و حائر حسينى، عبدالجواد الكليددار، ص 208؛ نزهة اهل الحرمين فى عمارة المشهدين، السيد حسن الصدر، ص 23.

[377] .« اذا اتيت الباب الذي يلي الشرق فقف على الباب وقل: ...». اعيان الشيعه به نقل از كامل الزيارات، ابن‌قولويه. در متن چاپ موجودِ كامل الزيارات، عبارت ايستادن بر درِ شرقى، به چشم نمى‌خورد.

[378] .« ثم تخرج من السقيفة وتقف بإزاء قبور الشهداء». اعيان الشيعه به نقل از كامل الزيارات، ص 256.

[379] . اعيان الشيعة، سيدمحسن امين عاملى، ج 1، ص 627.