اسم الکتاب : موسوعة الإمام الخميني 30 (رساله توضيح المسائل آية الله العظمى بروجردى با حواشى امام خمينى( س) ) المؤلف : بروجردى، حسين الجزء : 1 صفحة : 453
زراعت را انجام دهد، مزارعه بههم مىخورد، و چنانچه زراعت نمايان شده باشد، بايد سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق ديگرى هم كه زارع داشته، ورثه او ارث مىبرند، ولى نمىتوانند مالك را مجبور كنند كه زراعت در زمين باقى بماند.
مسأله 2243- اگر بعد از زراعت بفهمند كه مزارعه باطل بوده چنانچه تخم، مال مالك بوده حاصلى هم كه به دست مىآيد مال او است و بايد مزد زارع [1] و مخارجى را كه كرده و كرايه گاو يا حيوان ديگرى را كه مال زارع بوده و در آن زمين كار كرده به او بدهد، و اگر تخم مالِ زارع بوده، زراعت هم مال او است، و بايد اجاره زمين و خرجهايى را كه مالك كرده و كرايه گاو يا حيوان ديگرى كه مالِ او بوده و در آن زراعت كار كرده به او بدهد.
مسأله 2244- اگر تخم، مال زارع باشد و بعد از زراعت بفهمند كه مزارعه باطل بوده، چنانچه مالك و زارع راضى شوند كه با اجرت يا بىاجرت زراعت در زمين بماند اشكال ندارد و اگر مالك راضى نشود پيش از رسيدن زراعت هم مىتواند زارع را وادار كند كه زراعت را بچيند، و زارع اگرچه راضى شود چيزى به مالك بدهد، نمىتواند او را مجبور كند كه زراعت در زمين بماند، و نيز مالك نمىتواند زارع را مجبور كند كه اجاره بدهد و زراعت را در زمين باقى بگذارد.
مسأله 2245- اگر بعد از جمع كردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه ريشه زراعت در زمين بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه مالك و زارع از زراعت صرفنظر نكرده باشند حاصل سال دوم را هم بايد مثل سال اول قسمت كنند.
[1] در يك صورت نبايد مالك چيزى بدهد و آن در صورتى است كه باطل بودن از آنجهت باشد كه قرارداد كرده باشند تمام حاصل مال مالك باشد، و در يك صورت نبايد زارع مخارجى كه مالك كرده و اجرت زمين را تا اين وقت كه حال معلوم شد به مالك بدهد و آن در صورتى است كه باطل بودن از آن جهت باشد كه قرار داده باشند تمام حاصل مال زارع باشد و در بعض صور تفصيلى است كه ذكر نشد.
اسم الکتاب : موسوعة الإمام الخميني 30 (رساله توضيح المسائل آية الله العظمى بروجردى با حواشى امام خمينى( س) ) المؤلف : بروجردى، حسين الجزء : 1 صفحة : 453