بزند، بلكه بايد به قدرى فكر [1] كند كه صورت نماز به‌هم بخورد، يا از پيدا شدن يقين يا گمان نا اميد شود.

شك‌هايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد

مسأله 1176- شك‌هايى كه نبايد به آنها اعتنا كرد از اين قرار است:

اول: شك در چيزى كه محل به‌جا آوردن آن، گذشته است، مثل آن كه در ركوع شك كند كه «حمد» را خوانده يا نه.

دوم: شك بعد از سلام نماز.

سوم: شك بعد از گذشتن وقت نماز.

چهارم: شك كثيرالشك؛ يعنى كسى كه زياد شك مى‌كند.

پنجم: شك امام در شماره ركعت‌هاى نماز در صورتى كه مأموم شماره آنها را بداند و همچنين شك مأموم در صورتى كه امام شماره ركعت‌هاى نماز را بداند.

ششم: شك در نماز مستحبى.

1- شك در چيزى كه محل آن گذشته است‌

مسأله 1177- اگر در بين نماز شك كند كه يكى از كارهاى واجب آن را انجام داده يا نه، مثلًا شك كند كه «حمد» خوانده يا نه، چنانچه مشغول كارى كه بايد بعد از آن انجام دهد نشده، بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده به‌جا آورد، و اگر مشغول كارى كه بايد بعد از آن انجام دهد شده به شك خود اعتنا نكند.

مسأله 1178- اگر در بين خواندن آيه‌اى شك كند كه آيه پيش را خوانده يا نه يا وقتى آخر آيه را مى‌خواند شك كند كه اول آن را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند.

مسأله 1179- اگر بعد از ركوع يا سجود شك كند كه كارهاى واجب آن مانند ذكر و

[1] اگر قدرى فكر كرد و شك پا برجا شد مى‌تواند نماز را به‌هم بزند.