[مقدمه آيت اللّه جوادى آملى‌]

بسم اللَّه الرحمن الرحيم واياه نستعين‌

بحث پيرامون راز هر چيزى فرع وجود آن است؛ زيرا معدوم بى‌راز است.

نماز از آن جهت كه داراى وحدت اعتبارى بوده، و وحدت مساوق هستى است، از وجود حقيقى بهره‌اى نداشته، قهراً رازى هم نخواهد داشت. ليكن از آن حيث كه داراى ريشه تكوينى است، و آن مبدأ تكوينى و موجود حقيقى در منطقه اعتبار به صورت مجموع حركت‌ها و سكون‌ها و گفتارها و رفتارهاى جارحه و جانحه ظهور كرده است، حتماً داراى سرّى خواهد بود؛ چنان‌كه قرآن داراى ظاهرى اعتبارى است؛ چون مجموع حروف و حركات است، و داراى باطنى حقيقى است؛ نظير «أُمِّ الْكِتابِ» كه‌ «عَلِيٌّ حَكِيمٌ» مى‌باشد.

تمثّل ملكوتى نماز در برزخ نزولى در معراج نبى اكرم صلى الله عليه و آله و سلم، و در برزخ صعودى در قبر مؤمن، نشانه وجود حقيقى داشتن آن قبل از اعتبار دنيايى و نيز بعد از آن خواهد بود؛ و آن اعتبارى كه محفوف به دو حقيقت بوده و مسبوق به وجود حقيقى و ملحوق به آن است، داراى زيربناى حقيقى بوده و رمز رازيابى او انس با سابق و لاحق او مى‌باشد. و چون اين سبق و لحوق زمانى نيست كه با معيّت زمانى سازگار نباشد، بنابراين، هرجا نماز باشد آن سابق و لاحق ملكوتى با اين امر اعتبارى ملكى همراه خواهند بود.