حقيقت صفت و اسم خداى تعالى نزد اهل معرفت‌

اهل الله مى‌گويند: علم مثلًا كه از صفات حضرت واجب الوجود است، عبارتست از حقيقت الوجود در تعين علم، و عالم كه از اسماء حضرت واجب الوجود است، عبارتست از ذات واجب تعالى ملحوظاً با تعين علم، پس حقيقت صفت و اسم خداى تعالى در اصطلاح اين طايفه همان حقيقت وجود و ذات مقدسه واجب تعالى است و اما لفظ علم و عالم، اسم صفت و اسم اسم است و بر اين مقياس است، صفت و اسماء ديگر خداى تعالى كه‌ «كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ» و بحسب شئون و تجلياتش داراى اسما و صفات ايجابيه و سلبيه است و با اين بيان، مسئله: اسم عين مسما است يا غير آن؟ حل مى‌شود.

صعوبت و دشوارى برخى از معارف‌

و گاهى بعضى از معانى و برخى از معارف آنچنان در افق اعلا است كه بر معارف و معانى متعارف و معهود در ميان مردم قابل تطبيق نيست و داراى رنگ و قوام نو و حديث است و طبعاً در معرض انكار و رميدگى مردم متعارف قرار مى‌گيرد و به همين معنا اشارت دارد، روايات كثيره اى كه از ائمه معصومين عليهم السلام به اين مضموم آمده يعنى به صعوبت و دشوارى برخى از معارف تصريح فرموده‌اند و بابى در اصول كافى به عنوان‌ «فيما جاءَ انَّ حَديثَهُم صَعبٌ مُستَصعَبٌ» اختصاص يافته است و ما فقط يك روايت را از آن باب در اينجا نقل مى‌كنيم:

از امام محمد باقر عليه السلام آمده كه فرمودند: «قال رسول الله صلى الله عليه و آله:

«انَّ حَديثَ آلِ مُحَمَّدٍ صَعبٌ مُستَصعَبٌ لا يومِنُ بِهِ الّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ اونَبىٌّ مُرسَلٌ اوعَبدٌ امتَحَنَ اللهُ قَلبَهُ لِلايمانِ، فَما وَرَدَ عَلَيكُم مِن حَديثِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ و آلِهِ فَلانَت قُلُوبُكُم وَ عَرَفتُمُوهُ فَاقبَلُوهُ، وَ مَا اشمَأَزَّت مِنهُ قُلُوبُكُم وَ انكَرتُمُوهُ فَرُدُّهُ الَى اللهِ وَ الىَ الرَّسُولِ وَ الَى العالِمِ مِن آلِ مُحَمَّدٍ وَ انَّمَا الهالِكُ ان يحَدِّثَ احَدُكُم بِشَى‌ءٍ مِنهُ لا يحتَمِلُهُ فَيَقُولُ: وَ اللهِ ما كانَ هذا وَاللهِ ما كان هذا، وَالِانكارُ هُوَالكُفرُ». [1]

[1] اصول كافى، ج 1 ص 401.