قوله: «مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقونَ أمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللّه كَمَثَل حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ في كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِأةُ حَبَّةٍ و اللّه يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ. [1] بلكه گمان نويسنده آن است كه يك پايه اين استبعادات و انكارها بر عجب و بزرگ شمردن اعمال گذاشته شده است. مثلا اگر يك روز روزه بگيرد يا يك شب را به عبادت احيا كند، پس از آن بشنود از براى آنها ثوابهاى بسيار بزرگى را، استبعاد نمى‌كند، با آنكه عينا- اگر بنا بر مزد عمل باشد- اين استبعاد هست، ليكن چون اين عمل خود را بزرگ شمرده و اعجاب به آن نموده تصديق ثواب آن را مى‌كند.

اى عزيز، تمام [عمر] ما، كه پنجاه شصت سال است، فرض مى‌كنيم كه در آن قيام كنيم به جميع وظايف شرعيه، و با ايمان صحيح و عمل صالح و توبه صحيحه از اين دنيا برويم، آيا اين مقدار اعمال و ايمان ما را چه مقدار جز است؟ با آنكه به حسب كتاب و سنت و اجماع جميع ملل چنين شخصى مورد رحمت حق است و به بهشت موعود مى‌رود- بهشتى كه در آنجا مخلّد در نعمت و راحت و مؤبّد در رحمت و روح و ريحان خواهد بود. آيا در اينجا مجال انكارى هست؟ با اينكه اگر بناى جزاى عمل باشد- [به‌] فرض باطل كه عمل ما جزايى داشته- اين قدرى كه عقل از تصورش كمّا و كيفا عاجز است نخواهد بود. پس، معلوم شد كه مطلب بر اساس ديگر مبتنى است و بر پايه ديگر چرخ مى‌زند. آن وقت هيچ استبعادى باقى نمى‌ماند و براى انكار راهى باز نخواهد ماند.

فصل در بيان عدد نوافل‌

مقصود رسول اكرم، صلّى اللّه عليه و آله، از پنجاه ركعت نماز، كه مى‌فرمايد مطابق سنت من است، نمازهاى واجبى و نوافل آنهاست، به استثناى دو ركعت بعد از عشاء كه در حال نشسته خوانده مى‌شود و يك ركعت محسوب مى‌شود، كه با آن نمازهاى فريضه و نافله پنجاه و يك ركعت مى‌شود. و شايد ترك ذكر رسول خدا، صلّى اللّه عليه و آله، اين ركعت را، براى اين باشد كه اين پنجاه ركعت سنت مؤكده بوده. چنانچه دلالت كند بر اين معنى روايت ابن أبي عمير، قال: سألت أبا عبد اللّه، عليه السّلام، عن أفضل ما جرت به السّنّة من الصّلاة. قال: تمام الخمسين. [2]

[1] «مثل آنان كه دارايى خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند مثل دانه‌اى است كه هفت خوشه رويانيده، در هر خوشه‌اى صد دانه است، و خدا براى هر كه بخواهد چند برابر پاداش مى‌دهد.» (بقره- 261)

[2] «از أبو عبد اللّه (ع) درباره نيكوترين آيين نمازگزاران در سنت پيامبر پرسيدم. فرمود: «آنكه هر پنجاه ركعت بگزارد.» فروع كافى، ج 3، ص 443، «كتاب الصلاة»، باب صلاة النوافل»، حديث 4.