«فرمود حضرت باقر العلوم، عليه السلام، كه دروغگويى خرابى ايمان است.» حقيقتا اين طور اخبار دل انسان را مى‌لرزاند و پشت انسان را مى‌شكند. گمان مى‌كنم كه دروغ از مفاسد اعمالى است كه از بس شايع است قبحش بكلى از بين رفته! ولى يك وقت تنبه پيدا مى‌كنيم كه ايمان كه سرمايه حيات عالم آخرت است به واسطه اين موبقه از دست ما رفته و خود ما نفهميديم.

و از حضرت ثامن الائمة، عليهم السلام، روايت شده كه فرمود: «از حضرت ختمى مرتبت سؤال شد آيا مؤمن جبان و ترسو مى‌شود. فرمود آرى. سؤال شد آيا بخيل مى‌شود؟ فرمود آرى. عرض شد آيا كذّاب مى‌شود؟ فرمود نه.» [1] و از حضرت صدوق الطايفه‌ [1] منقول است كه فرمود از فرمايشات رسول خداست: أربى الرّبا الكذب. [2] «دروغ از ربا بالاتر است.» با آنكه تشديد در امر ربا به طورى شده است كه انسان را به حيرت در مى‌آورد.

و از امورى كه انسان بايد ملتفت آن باشد اين است كه دروغ به عنوان شوخى و مزاح هم در اخبار از آن تكذيب شده است و تشديد در امر آن گرديده، و علما فتواى به حرمت آن نيز مى‌دهند. چنانچه صاحب وسائل، رحمه اللّه، در عنوان باب، كه مطابق فتواى اوست، فرموده: «باب تحريم الكذب في الصغير و الكبير و الجدّ و الهزل عدا ما استثنى. [3] و از كافى شريف سند به حضرت باقر، عليه السلام، رساند كه فرمود حضرت على بن الحسين، عليهما السلام، به فرزندان خود مى‌فرمود: «بپرهيزيد از دروغ كوچك و بزرگ در تمام سخنهاى خود، چه جدّى باشد يا شوخى، زيرا كه انسان اگر در امر كوچك دروغ گفت، جرئت پيدا مى‌كند بر امر بزرگ. آيا نمى‌دانيد كه پيغمبر خدا، صلّى اللّه عليه و آله، فرمود كه «بنده خدا راستى را پيشه خود مى‌كند تا آنكه خداوند او را صدّيق مى‌نويسد، و دروغسرايى را پيشه خود مى‌كند تا آنكه خداى تعالى او را كذّاب مى‌نويسد. [2]» و در كافى سند به جناب اصبغ بن نباته رساند، قال قال أمير المؤمنين، عليه السّلام: لا يجد عبد طعم الإيمان حتّى يترك الكذب هزله و جدّه. [4] «نمى‌چشد بنده‌اى مزه ايمان را، مگر آنكه ترك كند دروغ را در شوخى و جدّى.» و در وصاياى رسول اكرم، صلّى اللّه عليه و آله، به حضرت ابا ذر غفارى است: يا أبا ذرّ، ويل للّذى يحدّث فيكذب ليضحك به القوم. ويل له، ويل له. [5] «واى بر كسى كه نقل كلامى كند به دروغ تا مردم بخندند به آن. واى بر او، واى بر

[1] معمّر بن خلّاد عن أبي الحسن الرضا (ع) قال قال: سئل رسول اللّه، صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، يكون المؤمن جبانا؟ قال: نعم. قيل: و يكون بخيلا؟ قال: نعم. قيل: و يكون كذّابا؟ قال: لا. مسند الإمام الرضا ج 1، ص 276، «باب الذنوب»، حديث 77.

[2] عن أبي جعفر (ع) قال كان علي بن الحسين صلوات اللّه عليهما يقول لولده: اتّقوا الكذب، الصّغير منه و الكبير، فى كل جدّ و هزل، فإنّ الرّجل إذا كذب في الصّغير، اجترى على الكبير. أ ما علمتم أنّ رسول اللّه، صلى اللّه عليه و آله، قال: ما يزال العبد يصدق حتى يكتبه اللّه صدّيقا، و ما يزال العبد يكذب حتّى يكتبه اللّه كذابا. اصول كافى، ج 2، ص 338، «كتاب ايمان و كفر»، «باب الكذب»، حديث 2.

______________________________

[1] حديث 1، پاورقى 32.

[2] وسائل الشيعة، ج 8، ص 574، «كتاب الحج»، باب 138، از «ابواب احكام العشرة»، ج 12.

[3] وسائل الشيعة، ج 8، ص 576، «كتاب الحج»، باب 140، از «أبواب أحكام العشرة»!

[4] اصول كافى، ج 2، ص 340، «كتاب ايمان و كفر»، «باب كذب»، حديث 11.

[5] وسائل الشيعة، ج 8، ص 577، «كتاب الحج»، باب 140، از «ابواب احكام العشرة»، بخشى از حديث 4.