و در كافى شريف سند به حضرت موسى بن جعفر، عليه السلام، رساند، قال: ليس منّا من لم يحاسب نفسه في كلّ يوم، فإن عمل حسنا، استزاده اللّه، و إن عمل سيّئا، استغفر اللّه منه و تاب إليه. [1] فرمود: «نيست از ما كسى كه محاسبه نكند نفس خود را در هر روز، پس اگر عمل نيكى كرده، از خداى تعالى زيادت طلبد، و اگر عمل بدى كرده، طلب مغفرت كند از خداوند از آن و توبه كند به سوى او.» پس اگر حساب خود را كشيدى، در موقف حساب گرفتارى ندارى و از آن باكى براى تو نيست. و همين طور ساير مهالك و مواقف آن عالم تابع اعمال اين عالم است. مثلا اگر در اين عالم به راه راست نبوت و طريق مستقيم ولايت قدم زده باشى و از جاده ولايت على بن ابى طالب، عليه السلام اعوجاج پيدا نكرده باشى و لغزش پيدا نكنى، خوفى براى تو در گذشتن از صراط نيست، زيرا كه حقيقت صراط صورت باطن ولايت است، چنانچه در احاديث وارد است كه امير المؤمنين صراط است. [1] و در حديث ديگر است كه «ماييم صراط مستقيم. [2]» و در زيارت مباركه جامعه است كه أنتم السّبيل الأعظم و الصّراط الأقوم. [3] و هر كس در اين صراط به استقامت حركت كند و پاى قلبش نلرزد، در آن صراط نيز پايش نمى‌لغزد و چون برق خاطف از آن بگذرد. و همين طور اگر اخلاق و ملكاتش عادلانه و نورانى باشد، از ظلمتها و وحشتهاى قبر و برزخ و قيامت و از أهوال آن عوالم در امان است، و خوفى از آن نشآت براى او نيست. پس، در اين مقام درد از خود ما است و دواى آن نيز در خود ما است، چنانچه حضرت امير المؤمنين، عليه السلام، در اشعار منسوب به او به اين معنى اشاره فرموده كه مى‌فرمايد:

و در كافى شريف سند به حضرت صادق، عليه السلام، رساند، أنّه قال لرجل إنّك قد جعلت طبيب نفسك، و بيّن لك الدّاء، و عرّفت آية الصّحّة و دللت على الدّواء، فانظر كيف قيامك على نفسك. [2] فرمود به مردى: «همانا تو قرار داده شدى طبيب نفس خويش، و بيان شده براى تو درد، و شناسا شدى نشانه صحت را و دلالت شدى بر دوا، [پس بنگر كه چگونه در اصلاح نفس خود قيام مى‌كنى‌].» در تو اعمال و اخلاق و عقايد فاسده‌

[1] عن أبي عبد اللّه (ع) قال: الصّراط المستقيم أمير المؤمنين علىّ عليه السّلام. (معانى الاخبار، ج 2، ص 32، «باب معنى الصّراط»، حديث 2 و همچنين حديث سوم همين باب. تفسير على بن إبراهيم، ص 606.

[2] عن سيّد العابدين علىّ بن الحسين (ع) قال: ليس بين اللّه و بين حجّته حجاب، فلا للّه دون حجّته ستر، نحن أبواب اللّه، و نحن الصّراط المستقيم، و نحن عيبة علمه، و نحن تراجمة وحيه، و نحن اركان توحيده، و نحن موضع سرّه. (امام سجاد (ع) فرمود: «بين خدا و حجّت او حجاب نيست» خدا را پرده‌اى غير از حجت نيست، ما ابواب خدا و صراط مستقيم و گنجينه علم او هستيم، ترجمان وحى او و اساس توحيد او و جايگاه سرّ او هستيم.») معانى الأخبار، ص 35، «باب معنى الصراط»، حديث 5.

[3] «شماييد راه بزرگ و صراط استوار.» زيارت «جامعه كبيره» من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 372، «مفاتيح الجنان»، در باب «زيارات».

[4] «دواى درد تو در توست و بدان علم ندارى- و درد نيز از توست و آن را نمى‌بينى.» منسوب به حضرت على (ع).

(ديوان منسوب به امير المؤمنين (ع)، ص 43.)

______________________________

[1] اصول كافى، ج 2، ص 453، «كتاب ايمان و كفر»، «باب محاسبة العمل»، حديث 2.

[2] اصول كافى، ج 2، ص 454، «كتاب ايمان و كفر»، «باب محاسبة العمل»، حديث 6.