داراى اين محبتها به اين امور خيلى اهميت دهد و موقعيت اين‌ها در قلبش بزرگ است، و اگر في الجمله مزاحمتى در يكى از اين‌ها برايش پيش آمد كند، و يا احتمال مزاحمت دهد، بيموقع غضب كند و جوش و خروش نمايد، و متملك نفس خود نشود، و طمع و حرص و ساير مفسدات كه از حب نفس و جاه در دل پيدا شده عنان را از دست او بگيرد و كارهاى نفس را از جاده عقل و شرع خارج كند. ولى اگر حبّش شديد نباشد، به امور اهميت كم دهد، و سكونت نفس و طمأنينه حاصله از ترك حب جاه و شرف و ساير شعبات آن نگذارد نفس بر خلاف رويّه و عدالت قدمى گذارد. و انسان بى تكلّف و زحمت در مقابل ناملايمات بردبارى كند و عنان صبرش گسيخته نشود و بيموقع و بى‌اندازه غضب نكند. و اگر حب دنيا از دلش بيخ كن شود و قلع اين ماده فاسده بكلى شود، تمام مفاسد نيز از قلب هجرت كند و تمام محاسن اخلاقى در مملكت روح وارد گردد.

و سبب ديگر از مهيّجات غضب آن است كه انسان غضب و مفاسد حاصله از آن را، كه از اعظم قبايح و نقايص و رذايل است، به واسطه جهل و نادانى كمال گمان كند و از محاسن شمرد. چنانچه بعضى از جهال آنها را جوانمردى و شجاعت و شهامت و بزرگى دانند و از خود تعريفها و توصيفها كنند كه ما چنين و چنان كرديم، و شجاعت را، كه از اعظم صفات مؤمنين و از صفات حسنه است، اشتباه به اين رذيله مهلكه كردند.

اكنون بايد دانست كه شجاعت غير از آن است و موجبات و مبادى و آثار و خواص آن غير از اين رذيله است. مبدأ شجاعت قوّت نفس و طمأنينه آن و اعتدال و ايمان و قلت مبالات به زخارف دنيا و پست و بلند آن است. اما غضب از ضعف نفس و تزلزل آن و سستى ايمان و عدم اعتدال مزاج روح و محبت دنيا و اهميت دادن به آن و خوف از دست رفتن لذايذ نفسانيه است. و لهذا اين رذيله در زنها بيشتر از مردها، و در مريضها بيشتر از صحيحها، و در بچه‌ها بيشتر از بزرگها، و در پيرها از جوانها بيشتر است. و شجاعت عكس آن است. و كسانى كه داراى رذايل اخلاقى هستند زودتر غضبناك شوند از كسانى كه فضايل مآب‌اند، چنانچه مى‌بينيم بخيل زودتر و شديدتر غضب كند اگر متعرض مال و منالش شوند از غير او.

اين‌ها راجع به مبادى و موجبات شجاعت و غضب. و اما در آثار نيز مختلف‌اند. شخص غضبناك در حال شدت و فوران غضب مثل ديوانه‌ها عنان عقلش گسيخته شده مثل حيوانات درنده بدون ملاحظه عواقب امور و بدون رويّه و