عصرى بودن فهم بشر و يا نسبى بودن آن نيز از جمله قضاياى فلسفى هستند كه در مباحث هستى شناسى شناخت و در مسائل مربوط به كيفيت و چگونگى وجود معرفت مورد مداقه و كاوش قرار مى گيرند , دليل مطلب اين است كه مسائل مربوط به نسبيت فهم بازگشت به ثبات و يا تغيير در معرفت مى كند و ثبات و تغيير هر دو از عوارض ذاتى وجود هست , چگونگى قضاء فلسفى درباره اين قضايا از جمله داوريهاى فلسفى اى است كه نقش تعيين كننده اى درباره ساير علوم و خصوصا معرفت شناسى دارد البته براى نسبيت فهم بشر حكم معرفت شناسانه اى نيز وجود دارد كه از اين پس روشن خواهد شد

سفسطفه و شكاكيت پيچيده

ممكن است كسى در مقام ادعا واقعيت را بطور مطلق انكار نمايد و يا آن كه واقعيت را امرى بخواند كه در ظرف نگاه انسان محقق مى گردد و به اين ترتيب به نسبى بودن آن نظر دهد

ممكن است كسى خارج را ظرف تحقق واقعيت بداند اما راه فهم آن را صريحا منكر گردد اين گونه از انظار با انكار مستقيم يا غير مستقيم واقعيت و يا با قبول شكاكيت به سفسطه ختم مى شود

بسيارى از حس گرايان عليرغم اين كه در ابتدا منكر حقايق خارجى نبودند بعد از اندكى تامل به ورطه سفسطه و شكاكيتى از اين