یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 498

ایمان و مسؤولیت

رجوع شود به ورقههای «یادداشت مسؤولیت» و ورقههای «مسؤولیت»

ایمان به گفته پیامبران شأن مردم پخته است

رجوع شود به ورقه «جهان بینی مذهبی»، سخن ویلیام جیمز

ایمان به حقایق دین شأن اقلیت پخته است

در قرآن کریم دیده میشود که میفرماید:«وَلکنَّ أکثَرَالنّاسِ لایؤْمِنونَ « (سوره رعد، آیه 1) یا «وَ ما أکثَرُالنّاسِ وَ لَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنینَ» و امثال اینها. اینجا این سؤال پیش میآید که با اینکه توحید فطری است چرا اکثریت ایمان نمیآورند؟ جواب این است که ممکن است در این موارد مقصود ایمان به حقایق دین باشد. ایمان اجمالی به اصل دین را مردم غالباً دارند، اما ایمان تفصیلی به حقایقی که در دین بیان شده به حکم اینکه بالاتر از سطح فکر عامه است کمتر افرادی میتوانند بپذیرند. اصولًا بعضی حقایق است که با هدایت حس و تجربه و یا هدایت عقل، بشر به آسانی به آنها پی میبرد و ایمان میآورد، و آنها همانهاست که بشر در زندگی ساده حسی و عقلی خود با آنها مواجه است، اما بعضی حقایق است که مافوق ایندو است (همانطور که حقایق عقلی مافوق حقایق حسی است) ولهذا احتیاج به هدایت وحی است، مثلًا ایمان به اینکه سعادت به عمل بستگی دارد (لَیسَ لِلْإنْسانِ إلّا ما سَعی) و اینکه سعادت بستگی دارد به اینکه عمل در جهت صلاح باشد و اینکه گناهان ضررش مستقیم یا غیرمستقیم به خود انسان میرسد و اینکه افراد اجتماع در زندگی دنیا به حکم اینکه زندگی اجتماعی است و زندگی فرد جنبه عضوی دارد و افراد تکویناً مسؤول عمل یکدیگرند و اثر نیک یا سوء یک عضو به دیگری میرسد و