یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 423

انفاقات - عبادت مالی فرادی یا جماعت

در قرآن کریم صلوة و زکوة یعنی عبادت بدنی و مالی معمولًا توأم ذکر شده، زیرا عبودیت اگر از روی محض ایمان باشد ایندو توأماند.

بعضی به حکم حسِ میل به خود زحمت دادن مقرون به طمع، عبادت بدنی میکنند نه مالی و بعضی به حکم میل به خرّاجی انفاقات میکنند نه عبادت بدنی. هر دو لازم است.

با اینکه عبادات بدنی صرفاً جنبه عبادت دارد و در عبادات انفراد و خلوت اقرب به خلوص است معذلک دستور جماعت در اسلام داده شده، چون تعبدی است. اگر دستور جماعت نرسیده بود ما راهی برای جواز و مشروعیت آن نداشتیم. اما عبادت مالی گذشته از آیه «تَعاوَنوا عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوی» دلیلی بر جواز انجام آن به جماعت لازم نداریم، بلکه دلایل و مقدمات کافی داریم که مقصود و هدف اسلام در این امر جز با جماعت یعنی تشکیل صندوق و تقسیم کار و منع از سؤال و منع از پول دادن مستقیم به دست سائل صورت نمیگیرد. هیچ کس نمیتواند شخصاً از احوال همه محتاجان و کارهای مورد احتیاج و لزوم و ضرورتهای نو و حاجتهای فردی فوری مطلع شود و نه محتاج واقعی میتواند صاحب خیر را بشناسد. صاحبان خیر و هم محتاجان هر دو باید وسیله را بشناسند. این وسیله گذشته از رسیدگی به حال یتیمان و بیوه زنان و بیماران واقعی و خاک نشینان، به کارهای فرهنگی و بهداشتی و اجتماعی رسیدگی میکند

مالی که انفاق می شود از کجا تحصیل شده؟

در انفاقات همان طوری که ملاحظه مبدأ روحی آن میشود که از چه فکری و عقیدهای پیدا شده، آیا به خاطر ریا و تظاهر بوده یا ابتغاء لوجه اللَّه، باید ملاحظه مبدأ مادی خود مال هم بشود که از کجا به دست آمده. بخششهای عثمانی و صله رحمهای عثمانی ضررش بیش از سودش است، آنجا جای بخل و مضایقه است.