یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 369

انسان مدنی بالطبع است

راجع به تفاوت زندگی اجتماعی انسان و زندگی اجتماعی حیوانات اجتماعی، رجوع شود به کتاب (آزادی فرد و قدرت دولت)، صفحه 32

انسان و حیوان اجتماعی و تفاوت آنها

کتاب (آزادی فرد و قدرت دولت)، صفحه 32، سخن لطیفی دارد هوبز درباره تفاوت انسان و حیوان اجتماعی، پنج چیز را مایه تفاوت ذکر میکند

انسان مدنی بالطبع است

رجوع شود به ورقه «انسان و اجتماع و تکامل اجتماع». در آنجا رمز حرکت اجتماع به سوی تکامل بیان شده و ضمناً دو ایراد بر بیان شیخ در (اشارات) ذکر شده و به یکی از آنها جواب داده شده است.

رجوع شود به دفتر 89، ص 339 و به دفتر جزوه تدریسی کلاس سوم مضاعف در سال 41- 42، شرح نمط نهم (اشارات) و به ورقههای «سیاست» و ورقه «اجتماع انسانی».

عطف به مطالب جزوه تدریسی سال 41- 42 در سال سوم مضاعف، نمط نهم (اشارات). در دفتر 35 نمره 31، مبحث عادت گفتیم:

قسمت اعظم شخصیت انسان را عادت تشکیل میدهد. انسان به عادتهای خوب یعنی تربیت خوب نیازمند است. غرائز علمی و عملی و تمایلات ذاتی انسان وافی به مصالح او و به فعلیت رساندن استعدادهای او نیست و این یک وجه امتیاز انسان و حیوان است.

حیوان همان طوری که بینیاز است از علم اکتسابی، بی نیاز است از تمایلات اکتسابی، و انسان به هر دو نیازمند است. انسان نیازمند است به یک سلسله عواطف اکتسابی که درنتیجه تربیت و قانون و دین پیدا