یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 189

عطف به آنچه در یادداشتهای «امر به معروف» راجع به شرایط مصلح گفته شد (انما یقیم امراللَّه سبحانه من لایصانع و لایضارع و لایتبع المطامع). رجوع شود به ورقههای «هدایت»، ورقه «شرایط رهبر»

اصلاح و تجدد فکر دینی - جریانات فکری گوناگون

. شعار اولیه بازگشت به اسلام عربی و پیراستن اندیشه غیرعربی:

1. کتاب (سیری در اندیشه سیاسی عرب)، تألیف حمید عنایت، ص سیزده:

«یکی از نتایج مهم واکنش جهان عرب در برابر بیگانگان خواه ترک و خواه غربی، تجدد فکر دینی بود. این جنبش نخست به نام پیراستن دین اسلام از آثار فکر غیرعرب آغاز گشت و در دو نهضت وهابی در عربستان و سنوسی در شمال افریقا تظاهر پیدا کرد ولی پس از چندی با آگاهی از جریانهای بزرگ فکری زمان، از آنها جدایی گرفت و شکل هوشیارانه تری یافت. آنگاه ضرورت آمیختن ایمان دینی با آگاهی عقلی و شناخت علمی جهان و نقد باورهای توده و پیکار با نادانی و خرافه و ستم پذیری را شعار خود قرار داد.».

شعار علم، مبارزه با خرافه و نادانی، پیکار با ستم:

(نهضت وهابی یک نهضت انحرافی بود و شاید دست استعمار در آن دخالت داشت و نتیجهای که از آن عاید شد امروز به سود استعمار و زیان اسلام و مسلمین شاهد قطعی این مطلب است.).

2. چهارده: جریانهای فکری گوناگون:

نهضت فرنگی مآبی ص 8، 9، 11، 12 و ص 29 و 42:

- فرنگی مآبی (و غرب را الگو قراردادن و تحت نفوذ فکری و فرهنگی و تقلید و اقتباس از غرب قرار گرفتن، مثل همان فکری که امثال تقی زاده تبلیغ کردند، بدون توجه به اینکه نفوذ فرهنگی به دنبال خود نفوذ سیاسی را میآورد و بعلاوه شخصیت و منش و استقلال یک امت به استقلال فرهنگی او است و اگر نه در هاضمه ملت دیگر هضم