یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 122

تقلید از عادات و پیروی از اکابر سخت مبارزه میکند [1] و اما آنچه مربوط به اجتماع است، نبودن قانون عادلانه و یا اجرای عادلانه است. اسلام، هم قانون عادلانه آورده و هم صددرصد اجرای عادلانه آن را خواسته است

عوامل آزادی - احساس منش آزاد

یکی از عوامل اصلی آزادی احساسی است که دین و مخصوصاً اسلام در مورد احساس شخصیت معنوی ایجاد میکند؛ به عبارت دیگر در این مورد است که انسان شأن و مقامی عالیتر و برتر و خدایی پیدا میکند، انسان به خود و عزت نفس خود و کرامت ذاتی خود و برتری خود از مادیات مؤمن میشود، انسان خود را مصداق «نَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحی» میبیند، مصداق «انّی جاعِلٌ فِی الْأرْضِ خَلیفَةً» میبیند، مصداق «فَقَعوا لَهُ ساجِدینَ»، «یا أیهَا الْانْسانُ انَّک کادِحٌ الی رَبِّک کدْحاً فَمُلاقیهِ» میبیند، «هُوَ الَّذی خَلَقَ لَکمْ ما فِی الْارْضِ جَمیعاً»، «انّا عَرَضْنَا الْأمانَةَ ... وَحَمَلَهَا الْانْسانُ ...»..

رکن آزادی اسلامی دوتاست: خدا، انسان. خدا به عنوان تکیه گاهی برای رهایی از هر قید و منع، و انسان به عنوان عاملی که ارزش خود را و آزادی خود را درک میکند

عوامل آزادی - دو عنصر عصیان و تسلیم و وابستگی آنها به یکدیگر

دعوت پیغمبر اکرم با این جمله شروع شد:«قولوا لا الهَ الَّا اللَّهُ تُفْلِحوا». این جمله مشتمل است بر سلب و ایجاب، نفی و اثبات، عصیان و تسلیم، آزادی و بندگی، فصل و وصل؛ نه به معنی اینکه ایمان اسلامی

---

[1]. آیه «اتَّخَذوا أحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أرْباباً مِنْ دونِ اللَّهِ ...» بهترین شاهد مبارزه [با] تسلیم در مقابل متولیان دین است. همچنین آیه «مِنْهُمْ امّیونَ لا یعْلَمونَ الْکتابَ ...».