اگر در ریاضت پیش رود، این حالات فزونی میگیرد.

انه لیتوغّل فی ذلک حتی یغشاه فی غیر الارتیاض. فکلما لمح شیئاً عاج منه الی جناب القدس یتذکر من امره امراً فغشیه غاش فیکاد یری الحق فی کل شیء.

عارف آنقدر در این کار پیش میرود تا آنجا که این حالات در غیر حالت ریاضت نیز گاه به گاه دست میدهد. بسا که یک نگاه مختصر به چیزی روحش را متذکر عالم قدس میکند و حالت به او دست میدهد. کار به جایی میرسد که نزدیک است خدا را در همه چیز ببیند.

و لعله الی هذا الحد یستعلی علیه غواشیه و یزول هو عن سکینته فیتنبّه جلیسه.

عارف تا وقتی که در این مرحله و این منزل است، این حالات که عارض میشود بر او غلبه مینماید و آرامش عادی او را بهم میزند. قهراً اگر کسی پهلویش نشسته باشد متوجه تغییر حالت وی میگردد.

ثم انه لتبلغ به الریاضة مبلغاً ینقلب وقته سکینة فیصیر المخطوف مألوفاً و الومیض شهاباً بیناً و یحصل له معارفة مستقرة کأنها صحبة مستمرة و یستمتع فیها ببهجته، فاذا انقلب عنها انقلب حیران اسفاً.

سپس کار مجاهدت و ریاضت به آنجا میکشد که «وقت» تبدیل به «سکینه» میشود؛ یعنی آنچه گاه گاه بود و آرامش را بهم میزد، تدریجاًدر اثر تکرار و انس روح با آن، توأم با آرامش میگردد. آنچه قبلًا حالت بیگانه داشت و مانند یک «رُبایش» ظهور میکرد، تبدیل به امر مأنوس میشود. برق جهنده تبدیل به شعلهای روشن میگردد. نوعی آشنایی ثابت برقرار میگردد. گویی او همیشه همنشین حق است. با بهجت و سرور از آن بهرهمند میگردد. هرگاه آن حالت از او دور میشود، سخت ناراحت میگردد.