مابعدالطبیعه صدرالمتألّهین، روشن میشود. ولی به هر حال ارسطو اول کسی است که این علم را به عنوان یک علم مستقل کشف کرد و به آن در میان علوم دیگر جای مخصوص داد.

ولی ارسطو هیچ نامی روی این علم نگذاشته بود. آثار ارسطو را بعد از او در یک دائرة المعارف جمع کردند. این بخش از نظر ترتیب بعد از بخش «طبیعیات» قرار گرفت و چون نام مخصوص نداشت به «متا فیزیک» [1] یعنی «بعد از فیزیک» معروف شد.

کلمه «متا فیزیک» به وسیله مترجمین عربی به «ما بعد الطبیعه» ترجمه شد.

کم کم فراموش شد که این نام بدان جهت به این علم داده شده که در کتاب ارسطو بعد از «طبیعیات» قرار گرفته است. چنین گمان رفت که این نام از آن جهت به این علم داده شده است که مسائل این علم- یا لااقل بعضی از مسائل این علم از قبیل خدا، عقول مجرّده- خارج از طبیعتاند. از این رو برای افرادی مانند ابن سینا این سؤال مطرح شد که میبایست این علم «ما قبل الطبیعه» خوانده میشد نه «ما بعد الطبیعه»، زیرا اگر به اعتبار اشتمال این علم بر بحث خدا آن را به این نام خواندهاند خدا قبل از طبیعت قرار گرفته نه بعد از آن [2].

بعدها در میان برخی از متفلسفان جدید این اشتباه لفظی و ترجمهای منجر به یک اشتباه معنوی شد. گروه زیادی از اروپاییان کلمه «ما بعد الطبیعه» را مساوی با ماوراء الطبیعه پنداشتند و گمان کردند که موضوع این علم اموری است که خارج از طبیعتاند و حال آن که- چنانکه دانستیم- موضوع این علم شامل طبیعت و ماوراء طبیعت و بالأخره هر چه موجود است میشود. به هر حال این دسته به غلط این علم را چنین تعریف کردند: «متافیزیک علمی است که فقط درباره خدا و امور مجرد از ماده بحث میکند».

فلسفه در عصر جدید

چنانکه میدانیم نقطه عطف در عصر جدید نسبت به عصر قدیم که از قرن شانزدهم آغاز میشود و به وسیله گروهی که در رأس آنها دکارت فرانسوی و بیکن انگلیسی بودند صورت گرفت این بود که روش قیاسی و عقلی در علوم جای خود را به روش تجربی و