اگر ما بعضی از این امور را ملاک پیشرفت بگیریم، به سادگی میشود گفت تاریخ متکامل است. مثلًا اگر ما قدرت را بالخصوص در نظر بگیریم بسیاری از جامعهها را باید گفت «جامعههای پیشرفته»، مخصوصاً جامعههای غربی مثل آمریکا، چون قدرتشان [نسبت به گذشته] خیلی بیشتر است. یا اگر ثروت را در نظر بگیریم ثروتشان خیلی بیشتر است. ولی اگر مثلًا جنبههای انسانی را در نظر بگیریم قدری کمیت آنها لنگ میشود، یعنی خود غربیها نیز دیگر مدعی پیشرفت نیستند.

انحطاط غرب

مسئلهای که در اینجا طرح کرده است تحت عنوان «انحطاط غرب» که اکنون مسئله مهمی در دنیا شده است و آن را طرح میکنند، ارتباطی با مسئله قدرت ندارد. درحالی که غرب از نظر تکنیک روز به روز پیشتر میرود، همواره صحبت از انحطاط غرب است، و تازه غرب نه فقط با معیار ارزشهای اخلاقی انحطاط دارد [بلکه با برخی معیارهای دیگر نیز انحطاط دارد.] بگذار انحطاط داشته باشد. در شرایطی که روز به روز از نظر فنی قویتر و مجهزتر میشود، در حال انحطاطی است که منجر به سقوط آن خواهد شد و به همین دلیل اینها را باید انحطاط گفت؛ یعنی از درون خودش، خودش را دارد میخورد و همین سبب اضمحلال و فنا و سقوطش خواهد شد [1]. مؤلف این کتاب کوشش دارد که بگوید اینطور نیست؛ درست است که غرب به نسبت تمدن مادی خود- که در آن پیشرفت کرده است- در مسائل معنوی و اخلاقی پیشرفت نکرده ولی آنقدرها هم که اینها دم از انحطاط میزنند انحطاط پیدا نکرده است، و حرفهای هوچیگری میزند که مثلًا آن استاد دانشگاه

[1] ارزش امور معنوی در حدی است که یک جامعه با همه قدرتها و ثروتها و امکانات و علوم و فنون، از درون پوک و خالی میشود و خطر سقوط آن را تهدید میکند.

سولژنیتسین به نقل امیر طاهری در مقاله «از مجمع الجزائر گولاک ...» در کیهان ... میگوید: «غرب به دو مصیبت گرفتار است و به همین جهت تهدید به سقوط میشود: یکی خلأ آرمانی، دیگر: جهنم خوشیها.» این خلأ آرمانی که او میگوید مربوط میشود به مسئلهای که ما در کتاب قیام و انقلاب مهدی علیه السلام طرح کردیم که تکامل انسان در جهت رهایی از وابستگی به طبیعت بیرونی و درونی و انسانهای دیگر و به سوی وابستگی به عقیده و آرمان بوده و خواهد بود.