زن و مسائل قضایی و سیاسی، ص: 50

زد.

کار اجتماعی

از این مرحله که بالاتر برویم، مسئله کار اجتماعی (در مقابل کار فردی) پیش می‌آید. ممکن است کسی این طور بگوید که کار زن منحصر به کار خانه‌داری نیست، کار خارج خانه هم مانعی ندارد ولی به شرط اینکه کار فردی باشد و کار اجتماعی نباشد. هر کاری که کار اجتماعی شمرده شود ممنوع است. آیا این حرف را هم می‌شود گفت یا حتی کسی گفته است؟ این هم نه. به طور قطع و یقین هر کار اجتماعی را نمی‌شود گفت برای زن ممنوع است، هیچ دلیلی هم برای این مطلب وجود ندارد و قائلی هم ندارد. مثلا یک سلسله کارهای بهداشتی یا کارهای فرهنگی کار اجتماعی شمرده می‌شود، مانند کار مؤسسات اجتماعی بهداشتی یا مؤسسات اجتماعی فرهنگی که خدمت به اجتماع شمرده می‌شود و کار اجتماعی است. این کارها فی حدّ ذاته برای زن هیچ اشکال ندارد.

البته فرق بگذارید بین کاری که خود کار فی حدّ ذاته ممنوع باشد و کاری که مستلزم امور ممنوع باشد. ما عجالتا راجع به نفس یک کار بحث می‌کنیم. آیا کار اجتماعی به طور کلی، در شرع اسلام برای زن ممنوع است؟ آیا ما دلیلی داریم که اگر کاری اجتماعی شد و از جنبه شخصی خارج شد برای زن جایز نیست؟ نه، و قائلی هم ندارد. حتی در عصر حاضر هم در میان فقهایی که بحث کرده‌اند کسی را شما پیدا نمی‌کنید که بگوید کارهای اجتماعی برای زن به طور کلی ممنوع است.

کار دولتی

از این، یک پله که بالاتر برویم، کار دولتی به میان می‌آید. ممکن است