جلسه دوازدهم

بسم اللَّه الرحمن الرحیم. فی تقسیم القوّة المحرکة و فی اثبات محرک عقلی. «إن من المحرک ما یحرک بالذات و منه ما یحرک بالواسطه ...» [1] ..

در این فصل دو مطلب مورد بحث است: تقسیمات قوه محرک و دیگری- به تعبیری که در اینجا آمده- اثبات محرک عقلی.

مقصود از محرک عقلی چیست؟ محرک عقلی یعنی محرکی که محرک باشد ولی خودِ محرک لایتغیر باشد، تغیرناپذیر و تحرک ناپذیر باشد. بعدها خواهند گفت که مبدأ حرکت ممکن است یکی از سه چیز باشد: طبیعت (یعنی طبع و به عبارت دیگر قوهای که در جسم هست)، نفس و یا عقل. اگر مبدأ حرکت طبع یا نفس باشد، لازمه طبع و نفس تغیر است، ولی اگر هیچ نحو تغیری در محرک راه نداشته باشد اصطلاحاً آن را «عقل» میگویند.