آزادی افراد از سه ناحیه سلب میشود

عوامل دیگر سه دسته است، که انشاءاللَّه فردا شب بحث خودم را تکمیل خواهم کرد. آزادی افراد از سه ناحیه سلب میشود. یک ناحیه، ناحیه افراد سلبکننده است، افرادی که میآیند آزادی را از دیگران سلب میکنند. چرا و به چه دلیل سلب میکنند؟ چه عاملی بر وجود آنها حکومت میکند که میآیند آزادی را سلب میکنند؟ دوم افرادِ سلبشده از آنهاست، یعنی افرادی که آزادی آنها سلب میشود.

آنها هم ممکن است در این جهت تأثیر داشته باشند. در آنها خصوصیتی، خصیصهای، حالتی، وضعی است که سبب میشود آزادی آنها از ایشان گرفته و سلب بشود. عامل سوم نظامات و تشکیلات اجتماعی و وضع و اجرای قوانین اجتماعی است.

ما باید این عوامل را یک یک بررسی بکنیم. اما عامل سلبکننده. افرادی که میآیند آزادی دیگران را سلب و حقوق دیگران را پایمال میکنند چرا و به چه دلیل چنین میکنند؟ چرا آزادی دیگران را محترم نمیشمارند و سلب میکنند؟ دلیلش دو چیز است: یکی حس سودجویی و منفعتپرستی که در هر فرد بشری وجود دارد، و دیگری قدرت؛ یعنی وقتی انسان در مشی و راه و روش خودش سودجو و دنبال منفعت فردی و شخصی و خودپرست بود و از طرف دیگر قدرت به دست آورد و امکانات تحصیل کرد کافی است برای اینکه آزادی دیگران را سلب و حقوق دیگران را پایمال کند.

اما عاملی که مربوط به افرادِ آزادی سلبشده است دو چیز است: یکی یک حالت رخوت و سستی و بیتفاوتی که در عامه مردم پیدا