به او گفتند بخوان، با گفتن بخوان خوانا شد، آن خوانایی که خدا میخواست بشود. تا رفت آرامشی پیدا کند، به او گفتند: قُمْ فَانْذِرْ برخیز دعوت خودت را ابلاغ کن.

دعوت پیغمبر چه بود؟ اسلام. اسلام چیست؟ یک درخت عظیم با ریشههای زیاد، تنه، شاخههای زیاد، برگهای زیاد و میوههای زیاد. پیغمبر وقتی در میان مردم آمد از کجا شروع کرد؟ فریادش را که بلند کرد از کجا و ابتدای کارش از چه بود؟ آیا به مردم گفت: ایها الناس! دروغ نگویید؟ بله «دروغ نگویید» جزء تعلیمات اسلام است اما تعلیمات اسلام از «دروغ نگویید» شروع نشد. آیا گفت غیبت نکنید؟ خیر، از «غیبت نکنید» شروع نشد. گفت نماز بخوانید؟ زکات بدهید، انفاق کنید؟ از اینها شروع نشد. غسل جمعه بجا بیاورید؟ ناخنهایتان را بگیرید؟ از اینها شروع نشد.

اینها در درجات خیلی بعد قرار گرفته است. ببینید پیغمبر که در میان مردم ظاهر میشود دعوتش از چه نقطهای آغاز میشود، حسن مطلع و حسن ابتدا را ببینید! وقتی که در میان مردم میآید فریاد میکند: ایهَا النّاس! قولوا لا الهَ الَّا اللَّهُ تُفْلِحوادعوتِ مرکب از آزادی و بندگی

کسانی که با روش فلاسفه و متکلمین آشنا هستند میدانند؛ فلاسفه وقتی میخواهند درباره خدا بحث کنند، اثبات واجب و اثبات وحدت واجب میکنند از راههای مختلف. ولی اسلام جور دیگر شروع میکند: لا اله الّا اللَّه. اسلام از نفی شروع میکند و به اثبات میرسد، نفی و اثباتی که توأم با یکدیگر است. این جمله لا اله الّا اللَّه که همه حروف آن را «لام» و