عوامل فنای امتها از نظر قرآن

از نظر قرآن مجید چه چیزهایی عامل فنای اقوام و به تعبیر قرآن امتها [1] است؟ چه چیزهایی اگر پیدا بشود امتی را متلاشی، مضمحل و فانی میکند؟ علل انحطاط، علل فنا و اضمحلال امتها چیست؟ و قهراً بعد هم ببینیم آیا این نشانهها در امت اسلامی پیدا شده بود که علی علیه السلام و امام حسین این خطر را احساس میکردند یا نه؟ آیه «الْیوْمَ یئِسَ الَّذینَ کفَروا مِنْ دینِکمْ فَلاتَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ» را دیشب تلاوت و تفسیر کردم. خدا میگوید الآن (در آخر عمر پیغمبر) کار مسلمین به جایی رسیده است که خطری از خارج، دیگر اسلام را تهدید نمیکند، کفارْ دیگر مأیوس شدهاند که بتوانند با مواجهه رو در رو اسلام را از میان ببرند، خطر از ناحیه دیگر است، بعد از این از آنها دیگر نترسید از من بترسید. «از من بترسید» یعنی چه؟ گفتیم یعنی از این بترسید که خود امت در درون خودش به نحوی فاسد بشود که من روی سنت قاطع خودم (انَّ اللَّهَ لایغَیرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یغَیروا ما بِانْفُسِهِمْ) آنچه که به شما انعام کردهام از شما پس بگیرم، پس مراقب خودتان باشید. آنچنان که از قرآن مجید استنباط میشود و استنباط کردهایم چهار عامل است که عامل فنای اقوام است و نقطه مقابل آنها عامل بقا. حال ممکن است عامل دیگری هم باشد و من از قرآن درک نکرده باشم.

[1]. قرآن از هر جامعهای به «امت» تعبیر میکند.