میایستادند.

این است که قرآن همیشه از طبقهای تحت عنوان ملأ، مستکبرین، مترفین یاد میکند. هر پیغمبری را که نام میبرد، میگوید ملأ و مترفین و مستکبرین آن قوم در مقابلش ایستادند. البته قرآن از گروهی دیگر یعنی اغفالشدگانِ این مستکبرین و ملأ و مترفین هم یاد میکند. این یک حقیقتی است و این جامعیت بیان قرآن مجید را میرساند ولی آیا منطق قرآن این است که هرکسی که در طبقه متنعم باشد جبراً وجدانش دعوت پیغمبران را نفی میکند و هرکه در طبقه محروم باشد جبراً میپذیرد؟ نه، قرآن این مطلب را قبول ندارد، یعنی باز میرسیم به مسئله استقلال وجدان انسان از نظر قرآن، همان انّی اعْلَمُ ما لاتَعْلَمونَنمونههای تاریخی

موسی بن عمران کسی است که جریانهای زندگی طوری شده که او را به صورت یگانه فرزند فرعون وقت درآورده، یعنی فرزندخوانده فرعون وقت و مرفهترین جوان مصر. خاندان فرعون کودکی را از نیل میگیرند، بعد او را در خانه خودشان بزرگ میکنند. تمام امکاناتی که در آن عصر برای یک