بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، ص:91

آفات نهضت

نهضتها مانند همه پدیدههای دیگر ممکن است دچار آفتزدگی شوند. وظیفه رهبری نهضت است که پیشگیری کند و اگر احیاناً آفت نفوذ کرد، با وسایلی که در اختیار دارد و یا باید در اختیار بگیرد، آفتزدایی نماید. اگر رهبری یک نهضت به آفتها توجه نداشته باشد یا در آفتزدایی سهلانگاری نماید قطعاً آن نهضت، عقیم یا تبدیل به ضد خود خواهد شد و اثر معکوس خواهد بخشید. ما از نظر انواع آفتها آنچه به نظرمان رسیده است یادآوری میکنیم، بدون آنکه مدعی باشیم همه آنها را استقصا کردهایم:

1. نفوذ اندیشههای بیگانه. اندیشههای بیگانه از دو طریق نفوذ میکنند. یکی از طریق دشمنان. هنگامی که یک نهضت اجتماعی اوج میگیرد و جاذبه پیدا میکند و مکتبهای دیگر را تحتالشعاع قرار میدهد، پیروان مکتبهای دیگر برای رخنه کردن در آن مکتب و پوسانیدن آن از درون، اندیشههای بیگانه را که با روح آن مکتب مغایر است وارد آن مکتب میکنند و آن مکتب را به این ترتیب از اثر و خاصیت میاندازند و یا کماثر میکنند.

نمونهاش را در قرون اولیه اسلام دیدهایم. پس از گستردگی و