بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، ص:9

در آیات زیادی مطرح است [1]. از این پس ما هرگاه این واژه را به کار ببریم، منظور اصلاح در سطح اجتماعی و به عبارت دیگر اصلاح اجتماعی است.

قرآن کریم در مجموع تعبیرات خود، پیامبران را مصلحان میخواند، چنانکه از زبان شعیب پیغمبر میگوید:

انْ اریدُ الَّا الْاصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ ما تَوْفیقی الّا بِاللَّهِ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَ الَیهِ انیبُ [2].

جز اصلاح تا آخرین حد توانایی منظوری ندارم. موفقیتم جز به دست خدا نیست. تنها بر ذات مقدس او توکل میکنم و تنها به سوی او بازخواهم گشت.

و برعکس، ادعای اصلاح منافقین را به شدت تخطئه میکند:

وَ اذا قیلَ لَهُمْ لاتُفْسِدوا فِی الْارْضِ قالوا انَّما نَحْنُ مُصْلِحونَ. الا انَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدونَ وَلکنْ لایشْعُرونَ [3].

هرگاه به آنها گفته شود در زمین فساد مکنید، میگویند ما فقط اصلاحگرانیم. آگاه باشید که همینها مفسدانند و خود هم به دقت درک نمیکنند.

[1]. رجوع شود به سوره بقره/ 11 و 220 و اعراف/ 56 و 85 و 170 و هود/ 88 و 117 و قصص/ 19.

[2]. هود/ 88.

[3]. بقره/ 11 و 12.