بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، ص:37

مجموع نظیری برایش نمیتوان یافت.

از نظر طبیعی اولًا از هوش و استعداد خارقالعادهای برخوردار بوده که به ندرت در میان افراد بشر نظیری برایش میتوان یافت. این چیزی است که همه کسانی که او را از نزدیک دیدهاند بدان معترفند. ثانیاً نفوذ کلام و قدرت القاء و تلقین فوقالعادهای داشته است، گویی از نوعی هیپنوتیزم و سِحر کلام برخوردار بوده است. در خطابههایش که در مصر ایراد کرده گاه ولوله ایجاد میکرده، مردم را بر حال و وضع خود سخت میگریانده و به هیجان میآورده است.

از نظر اکتسابی اولین امتیازش این است که فرهنگش فرهنگ اسلامی است.

تحصیلات اولیه سید در قزوین و تهران و نجف بوده. مخصوصاً در نجف از محضر دو شخصیت بزرگ بهرهمند شده: یکی مجتهد بزرگ، خاتمالفقهاء حاج شیخ مرتضی انصاری (اعلی اللَّه مقامه) و دیگر حکیم متأله، فیلسوف عالیقدر و عارف بزرگ آخوند ملاحسینقلی همدانی درجزینی شَوَندی. ظاهراً سید علوم عقلی را از این مرد بزرگ که خود از شاگردان برجسته مرحوم حاج ملاهادی سبزواری بوده فراگرفته است، و بعلاوه در محضر این مرد بزرگ که ضمناً همشهری سید نیز بوده با مسائل معنوی و عوالم عرفانی آشنا شده است. دوستی و رفاقتش با دو بزرگ دیگر در نجف: یکی مرحوم آقا سید احمد تهرانی کربلایی، عارف و حکیم بزرگ عصر خودش، و دیگر مرحوم سید سعید حبّوبی، شاعر و ادیب و عارف و مجاهد بزرگ عراقی که در انقلاب عراق نقش برجستهای داشته است، در محضر مرحوم آخوند همدانی صورت گرفته است.

کسانی که شرح حال سید را نوشتهاند، به علت آنکه با مکتب اخلاقی و تربیتی و سلوکی و فلسفی مرحوم آخوند همدانی آشنایی