تَداعی لَهُ سایرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَ الْحُمّی [1] مثل مردم با ایمان، آنهایی که زنده به ایمانند، آنهایی که مصداق یا ایهَا الَّذینَ امَنُوا اسْتَجیبوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسولِ اذا دَعاکمْ لِما یحْییکمْ هستند، مثل مؤمنین در همدلی، در دوست داشتن یکدیگر، در عاطفه داشتن نسبت به یکدیگر، در همدردی نسبت به یکدیگر، در علاقهمند بودن به سرنوشت یکدیگر، مَثَل پیکر زنده است که اگر عضوی از آن به درد آید سایر اعضا با این عضو همدردی میکنند.

اولش تب است. یک کانون چرک که در یک نقطه از بدن پیدا میشود، فوراً یک حرارت غیر عادی در تمام بدن ایجاد میگردد. مثلًا یک ضایعه در گوشهای از کبد یا روده پیدا شده که طبیب تشخیص نمیدهد، بسا هست که اگر عکسبرداری هم بکنند تشخیص داده نمیشود که چیست، اما این قدر معلوم میشود که تمام بدن از نوک سر گرفته تا ناخن پا غرق در تب میشود، درجه حرارتش بالا میرود، گلبولهای خون به فعالیت میافتند، تمام بدن به فعالیت میافتد که چرا در فلان جای بدن فلان ضایعه پیدا شده. این، علامت حیات است. آیا ما مسلمین امروز همینجور هستیم؟ آیا اگر ضایعهای، گرفتاریای در نقطهای از نقاط اسلامی رخ بدهد، ما اینجور هستیم؟

حدود پانصد سال پیش وقتی که اندلس را که یکی از شریفترین اعضای پیکر اسلامی بود از مسلمانان گرفتند- که این هم تاریخچه عجیبی دارد [2]- اساساً مسلمین دیگر هیچ متوجه نشدند و گویا اصلًا خبردار نشدند که عضو شریفی را، یکی از مهدهای بزرگ تمدن اسلامی و جهانی را از آنها گرفتند. در آن وقت گرفتار جنگ شیعه و سنّی بودند، اصلًا فکر نمیکردند که چنین موضوعی هم در دنیا مطرح است و چنین

[1]. جامعالصغیر، ج 2/ ص 155.

[2]. کتاب تاریخ اندلس مرحوم دکتر آیتی رضواناللَّه علیه را حتماً بخوانید، دانشگاه تهران چاپ کردهاست.