نمونههایی از تسامح و تساهل مسلمین درباره عقاید مخالف

در این زمینه نمونه زیاد است. از زمان حضرت امیر شروع میکنم. ما در تاریخ این طور میخوانیم که امیرالمؤمنین علی علیه السلام در زمان خلافتشان مکرر این جمله را میفرمود که تا من زنده هستم هر سؤالی دارید از من بپرسید که اگر بمیرم و در میان شما نباشم دیگر کسی را پیدا نخواهید کرد که این گونه از شما بخواهد که از او سؤال کنید: سَلونی قَبْلَ انْ تَفْقِدونی. نوشتهاند یک مرتبه شخصی از پای منبر بلند شد و با یک تجاسر و بیان جسارتآمیزی گفت: «ایهَا الْمُدَّعی ما لا یعْلَمُ وَ الْمُقَلِّدُ ما لایفْهَمُ، انَا السّائِلُ فَاجِبْ» ای مدعی- العیاذ باللَّه- جاهل و ای کسی که نفهمیده حرف میزنی! من سؤال میکنم تو جواب بده. وقتی به قیافهاش نگاه کردند دیدند به مسلمین نمیخورد. فقط قیافهاش را توضیح دادهاند که آدم لاغر اندامی بود و موی مجعّد و درازی داشت، کتابی را هم به گردنش آویخته بود «کأنَّهُ مِنْ مُهَوَّدَةِ الْعَرَب» یعنی قیافهاش شبیه بود به عربهایی که یهودی شدند.

تا این گونه جسارت کرد، اصحاب امیرالمؤمنین با ناراحتی بپاخاستند و خواستند اذیتش کنند: این کیست که جسارت میکند؟! علی علیه السلام جملهای دارد، فرمود بنشینید: انَّ الطَّیشَ لایقومُ بِهِ حُجَجُ اللَّهِ وَ لاتَظْهَرُ بِهِ بَراهینُ اللَّهِ. فرمود: این شخص سؤال دارد، از من جواب میخواهد، شما خشم گرفتید، میخواهید خشونت به خرج بدهید، غضب کردید، عصبانیت به خرج میدهید، با عصبانیت نمیشود دین خدا را قائم و راست کرد، با عصبانیت برهان خدا ظاهر نمیشود، بنشینید سر جایتان! بعد رو کرد به آن مرد و فرمود: اسْئَلْ بِکلِّ لِسانِک وَ ما فی جَوانِحِک. بپرس با تمام زبانت، یعنی هرچه میخواهد دل تنگت بگو، هرچه در درون دل داری بگو. همین یک جمله کافی بود که این آدم را از ابتدا نرم کند. شروع کرد به سؤال کردن. چندین سؤال کرد و حضرت جواب دادند. متأسفانه در نقل، متن سؤال و جوابها ذکر نشده است.

همین قدر نوشتهاند که در آخر یکمرتبه دیدند آن شخص گفت: اشْهَدُ انْ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَ انَّ مُحَمَّداً رَسولُ اللَّه.

اسلام اساسا در این گونه مسائل، خفه شو و این حرفها ندارد. در زمان خودپیغمبر میآمدند سؤال میکردند، حضرت جواب میداد. شما در تاریخ میخوانید که علی علیه السلام در زمان خلافت شیخین مخصوصا زیاد به مسجد میرفت و [در بیان علت این کار] میفرمود: برای این که صیت اسلام در جهان بلند شده است، از