فکر کند یعنی مجهولات را کشف کند. انسان، جاهل به دنیا میآید. در آن آیه شریفه میفرماید: خداوند شما را خلق کرد [در حالی که چیزی نمیدانستید:] اخْرَجَکمْ مِنْ بُطونِ امَّهاتِکمْ لاتَعْلَمونَ شَیئاً [1]تفکر از نظر قرآن و حدیث

ما چون فقط قرآن خودمان را مطالعه میکنیم و کتابهای دیگر را مطالعه نمیکنیم، کمتر به ارزش این همه تکیه کردن قرآن به تفکر پی میبریم. شما هیچ کتابی (نه مذهبی و نه غیر مذهبی) پیدا نمیکنید که تا این اندازه بشر را به تفکر سوق داده باشد؛ همواره میگوید فکر کنید؛ در همه مسائل: تاریخ، خلقت، خدا، انبیا و نبوت، معاد، تذکرات و تعلیمات انبیا و مسائل دیگر.

تفکر حتی عبادت شمرده میشود. مکرر شنیدهاید احادیث زیادی را که به این عبارت است: تَفَکرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةً، تَفَکرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سِتّینَ سَنَةً، تَفَکرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَبْعینَ سَنَةً. یک ساعت فکر کردن از یک سال عبادت کردن افضل است، از شصت سال عبادت کردن افضل است، از هفتاد سال عبادت کردن افضل است. این تغییر تعبیرات- همان طور که بسیاری از علما گفتهاند- به واسطه این است که نوع و موضوع تفکرها فرق میکند: یک تفکر است که انسان را به اندازه یک سال عبادت جلو میبرد، یک تفکر است که او را به اندازه شصت سال عبادت

جلو میبرد، یک تفکر است که او را به اندازه هفتاد سال عبادت جلو میبرد. در احادیث ما وارد شده است: کانَ اکثَرُ عِبادَةِ ابی ذَرٍّ التَّفَکرَ اکثر عبادت ابیذر فکر کردن بود. یعنی ابیذری که شما او را تالی سلمان میشمارید و بلکه شاید بشود او را

[1]. نحل/ 78.