آیندۀ انقلاب اسلامی ایران، ص : 1 88

شباهت ابتدای انقلاب با صدر اسلام

ابتدای انقلاب، وضع مردم ما نظیر صدر اسلام است. باید قدرتهای حاکم موجود را در هم کوبید. دوره دوره جهاد و مبارزه است. در صدر اسلام این وضع تا زمان امیرالمؤمنین ادامه داشت بلکه به واسطه پیدا شدن امثال معاویه و انحراف خلافت از مسیر اصلی خود شدت یافت. زمان امام حسین وقتی که کسی مانند یزید زعامت را به عهده میگیرد امام حسین قیام و انقلاب میکند. ولی از اواخر قرن اول و بالخصوص در قرن دوم و قرن سوم که دوره سایر ائمه است، و بالاخص قرن دوم، دنیای اسلام یک دگرگونی خاص پیدا میکند، جبهههای جدیدی علیه اسلام باز میشود و این طبیعی است. بعد از آن که قدرتهای حاکم دنیا در هم کوبیده شدند و ملل مختلف به اسلام گراییدند به معنی این که جزو قلمرو سیاسی اسلام واقع شدند و طبعا همه، شمشیرها را کنار گذاشتند و کتابها را در دست گرفتند، مردم شروع کردند به این که این کتاب آسمانی را که آمد و نظام دنیا را به هم ریخت و نظام جدیدی بهوجود آورد بشناسند، آن را بخوانند و بفهمند. تازه مسلمانها عشقشان برای فهم و درک قرآن چند برابر مسلمانهای دیگر بود. اگر انسان تاریخ آن دوره را بخواند میبیند که چه شور علمی و چه عشقی سراسر کشورهای اسلامی را فرا گرفته بود! میگشتند دنبال کسی که قرائت قرآن را بلد باشد. فارسیزبان یا ترکیزبان یا هندیزبان بودند و با زبان قرآن آشنا نبودند. در درجه اول میخواستند قرآن را بخوانند و تلاوتش را یاد بگیرند. ما میبینیم در همان اواخر قرن دوم مسئله قرائت چقدر رواج یافته و قرّاء، کسانی که خواندن قرآن را تعلیم بدهند، چقدر زیاد شدهاند! بعد فهمیدن قرآن و تفسیر قرآن مورد توجه واقع شده است. میبینیم مفسرها از همان قرن پا به میدان گذاشتهاند. چرا وضع و جعل حدیث در همان قرن اول شروع شد؟ چون وقتی که تقاضای یک کالا خیلی زیاد و بیش از حد شد و عرضه به قدر کافی نبود و کالای صحیح و درست به قدری که همه را اشباع کند نبود میدان برای کالاهای تقلبی باز میشود.

بیان آیتاللَّه بروجردی

خدا مرحوم آیتاللَّه بروجردی را رحمت کند، این بیان از ایشان است؛ میفرمودند در آن دوره این طور بود که مردی از مدینه بلند میشد و مثلا به اقصی بلاد خراسان