2. مسائل انسانی مانند آزادی

ولی نوع دیگر انقلاب است که سطح بالاتری دارد، یعنی یک ماهیت انسانی دارد، یعنی تنها به محرومیت مادی انسان مربوط نیست که من شکمم گرسنه است، تنم پوشیده نیست، مسکن ندارم، دارو ندارم، بهداشت ندارم، بچهام مدرسه ندارد؛ ممکن است که برای انسان همه اینها فراهم باشد ولی باز کافی نیست که ناراضی نباشد و انقلاب نکند. انقلاب میکند برای پارهای مسائل انسانی، یعنی مسائلی که از سطح حیوان بالاتر است. خوراک، مشترک انسان و حیوان است، مسکنْ مشترک انسان و حیوان است و خیلی چیزهای دیگر مشترک است. اما یک سلسله از مسائل است [که مختص انسان است:] این که من خودم حاکم بر سرنوشت خودم باشم نه این که افسارم در دست دیگری باشد، او هرجور که بخواهد درباره من تصمیم بگیرد. مَثَل معروفی است که عدهای میگویند اگر انسان در جهنم باشد و آزاد باشد بهتر است از این که در بهشت باشد و آزاد نباشد. این، توجه به یک ارزش انسانی است که نامش آزادی است. آزادی واقعا یک ارزش انسانی فوقالعاده است.

انسان از آن جهت که انسان است آزادی برایش ارزش دارد، حتی محرومیت مادی را به شدیدترین وجه تحمل میکند برای این که آزادیاش را از دست ندهد.

یکی از علمای بزرگ اصفهان بود که ما خیلی به این مرد ارادت داشتیم.

شخصی نقل میکرد که یکی از تجار بزرگ اصفهان در کربلا با او مواجه شده بود. با هم آشنا بودند. آن عالم خیلی آدم ساده زیست و بیتکلّفی بود، مثلا اگر گرسنهاش میشد چنین نبود که به منزل برود، و چون طبیب بود حال خودش را میفهمید و اغلب غذای ساده میخورد. آن تاجر خیلی به این مرد ارادت میورزید. پول زیادی هم آورده بود نجف و کربلا که به مراجع بدهد. آمد آنجا و از ایشان خواهش کرد که من فلان مبلغ پول آوردهام، دلم میخواهد که این پول را بدهم شما تقسیم کنید. گفت: من نمیگیرم، به هر کس دلت میخواهد بده. گفت: پس من به شما میدهم، شما به آقا بدهید (زمان مرحوم آیتاللَّه سید ابوالحسن اصفهانی بود).میخواست احترام عالم محل را حفظ کرده باشد. گفت: خودت برو بده. گفت: پس من فلان مبلغش را به ایشان میدهم، یک مقدار کم هم دلم میخواهد به شما بدهم، شما به هر کس میخواهید بدهید. گفت: من نمیخواهم، به هر که میخواهی بده.

آخرش با این که مریدش بود عصبانی شد و به او گفت اگر احتیاج نداری پس چرا اینجا نشستهای