تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - مکتبة مدرسة الفقاهة

اسم الکتاب : تفسیر و مفسران المؤلف : معرفت، محمدهادی الجزء : 1 صفحة : 62

جنین در رحم، حقیقت روح و حروف مقطعه است. از نظر اهل تحقیق در هنگام تفسیر آیات متشابه، هیچ راهی برای اجتهاد وجود ندارد و فقط باید به یکی از سه روش زیر به معنای آنها اطلاع یافت:
1. تصریحی از جانب خود قرآن در آیات دیگر آمده باشد؛ 2. تفسیری از ناحیه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله رسیده باشد؛ 3. همه امت در تأویل آن بر یک قول اجماع کرده باشند.
اگر از این سه راه، بیانی به دست داده نشد معلوم می‌شود که آن آیه متشابه از مواردی است که علم به تأویلش مخصوص خداست.- به نظر نگارنده حروف مقطعه قرآن از جمله این موارد است؛ زیرا آنها رمزها و اشاراتی است میان خدا و پیامبر، و تأویلش را جز خدا و پیامبر و اصحاب خاص او که به آنان به صورت خصوصی تعلیم فرموده، کسی نمی‌داند-.
بخش چهارم یا آن بخش از آیات که به اجتهاد علما واگذار شده و غالبا از آن به تأویل یعنی برگرداندن لفظ به فرجام کار، تعبیر می‌شود. بنابر این مفسر نقش ناقل را بر عهده دارد و شخصی که تأویل می‌کند، نقش مجتهدی را دارد که احکام را استنباط می‌کند و مجمل را بیان می‌نماید و تخصیص عام را روشن می‌کند، و اگر لفظی دارای دو معنا یا بیشتر باشد، غیر از دانشمندان، کسی حق اجتهاد در آن را ندارد، دانشمندان هم که در مقام اجتهاد و استنباط برمی‌آیند باید به استناد شواهد و دلایل استنباط کنند، نه تنها به رأی و نظر خویش».
زرکشی سپس به بیان چگونگی اجتهاد و استنباط احکام از ظواهر قرآن می‌پردازد و مسایلی از قبیل حکم تعارض دو ظاهر، که باید ظاهر بر اظهر حمل شود، کیفیت ترجیح یکی از دو معنای لفظ مشترک، و غیر آن را از قواعدی که در حیطه علم اصول واقع می‌شود مطرح ساخته، آنگاه می‌گوید: «این قانون که بیان کردم، اصلی معتبر و مفید در بیان انواع تفسیر- لفظی که محتمل چند معنا باشد- است.- در پایان می‌گوید:- با توجه به مطالب یاد شده، گفتار پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را که فرمود:
«من تکلّم فی القرآن بغیر علم فلیتبوّأ مقعده من النار» می‌شود بر دو قسم از اقسام چهارگانه بالا تطبیق داد: 1. تفسیر لفظ؛ زیرا مفسر برای تفسیر آن باید در شناخت

اسم الکتاب : تفسیر و مفسران المؤلف : معرفت، محمدهادی الجزء : 1 صفحة : 62

صيغة PDF

شهادة

الفهرست