محدّثين كرام ميباشد كه اوثق ايشان و علم و درايت وى مقبول عموم اهالى بود، نخست، بجهت تحصيل و تصحيح احاديث نبوى بر خراسان و جبال و عراق و مصر و حجاز و بلاد سوريّه مسافرتها كرد، از اكابر علماى حديث، استفاده‌ها نمود و كتاب جامع صحيح را كه به صحيح بخارى معروف و يكى از صحاح ستّه اهل سنّت و جماعت بلكه افضل و صحيح‌ترين آنها بوده و حاوى نه هزار حديث نبوى مستخرجه از ششصد هزار حديث ميباشد، در ظرف شانزده سال تأليف داد. معروف است كه پيش از نقل هر حديث در آن كتاب، وضو گرفته يا غسل ميكرد و دو ركعت نماز ميخواند و گويند صد هزار حديث صحيح و دويست هزار حديث مجعول غير صحيح، در حفظ داشته است. از فتاوى عجيبه مشهوره‌اش آنكه، احكام رضاع شرعى را، در شير حيوانات نيز جارى ميكرد، چنانچه اگر پسرى و دخترى شير گاوى يا خرى را بخورند، بنا بمذهب او، نسبت بهمديگر خواهر و برادر رضاعى بوده و از ازدواج با همديگر ممنوع ميباشند. تأليفات او بدين شرح است:

1- الادب المفرد 2- الاسماء و الكنى 3- تاريخ اوسط 4- تاريخ صغير 5- تاريخ كبير 6- ثلاثيات البخارى 7- جامع صحيح كه در بالا مذكور شد 8- خلق افعال العباد 9- السنن در فقه 10- الصحيح كه در بالا بعنوان جامع صحيح مذكور شد 11- الضعفاء و غير اينها. شب پنجشنبه عيد فطر از سال دويست و پنجاه و سه يا شش از هجرت (253 يا 256 ه قمرى) در ديه فرهنگ نامى، در ده فرسخى سمرقند وفات يافت و در همانجا مدفون شد و ولادتش در سال يكصد و نود و چهارم بوده است.

(كف و ص 1251 ج 2 س و 28 ج 2 كا و 698 ت و 321 ف و 534 مط و 210 ج 2 ع و 4 ج 2 تاريخ بغداد و 257 ج 1 فع و 2 ج 2 طبقات الشافعية)

بخارى محمد بن محمد-

بعنوان بهاء الدين نقشبند، نگارش خواهيم داد.

بخارى‌

محمد شمس الدين، معروف بامير سلطان، از اكابر مشايخ خلوتيّه ميباشد كه مورد عنايت شاهانه سلطان بايزيد خان عثمانى بود و در سال هشتصد و سى و سه از هجرت (833 ه قمرى) در بروسه درگذشت.

(ص 1041 ج 2 س)