تحقيق حق در اين مسئله و صحت نسبت عمل بقياس و عدم صحّت آن خارج از موضوع كتاب است.

پوشيده نماند كه اسكافى مصنّفات بسيارى قريب به چهل يا پنجاه كتاب در فقه و اصول و كلام و علوم ادب و غيرها دارد كه بعضى از آنها را مينگارد:

1- احكام الارش 2- احكام الصلوة 3- احكام الطلاق 4- الاحمدى فى الفقه المحمدى 5- الارتياع فى تحريم الفقاع 6- ازالة الران عن قلوب الاخوان 7- استخراج المراد من مختلف الخطاب 8- الاستفسار الى الجهاد 9- الاستيفاء 10- الاسرى 11- الاسفار فى الرد على المؤبدة 12- الاشارات الى ما ينكره العوام 13- اشكال جملة المواريث 14- اظهار ماستره اهل العناد من الرواية عن ائمة العترة فى امر الاجتهاد 15- الافهام لاصول الاحكام 16- الالفة در كلام 17- الفى مسئلة 18- امثال القرآن 19- الايناس بائمة الناس 20- البشارة و النذارة 21- تبصرة العارف و نقد الزايف در فقه اثنى عشرى و حاوى احتجاج بر مذهب حق ورد معارضات مخالفين در احكام ميباشد 22- التحرير و التقرير در علم كلام 23- التراقى الى اعلى المراقى 24- تنبيه الساهى بالعلم الالهى 25- تهذيب الشيعة لاحكام الشريعة 26- حدائق القدس 27- قدس الطور و ينبوع النور فى معنى الصلوة عن النبى ص و غير اينها. صاحب ترجمه را بجهت مهارتى كه در اصول املا و انشا داشته كاتب هم مى‌گفتند كه در اصطلاح قدما داراى اين صناعت را بهمين لقب ملقّب مى‌داشته‌اند. اسكافى در سال سيصد و هشتاد و يك از هجرت (381 ه قمرى) كه سال وفات صدوق است وفات يافت و كلمه (شفا) ماده تاريخ وفاتش مى‌باشد و در نخبة المقال در باب محمد ين كه پدرشان احمد است گويد:

(ص 98 هب و 560 ت و مواضع متفرقه از ذريعه)

اسكافى محمد بن عبد اللّه-

اسپهانى، بعنوان خطيب اسكافى خواهد آمد.

اسكافى محمد بن عبد اللّه-

معتزلى، مكنّى به ابو جعفر، از متكلّمين معتزله بغداد و صاحب مصنّفات مشهور ميباشد. حسين بن على كرابيسى باوى مناظره داشته و در سال دويست و چهل تمام هجرت (240 ه قمرى) درگذشت.

(ص 416 ج 5 تاريخ بغداد)

اسكافى محمد بن همام-

بن سهل (يا سهيل) كاتب مكنّى به ابو على، شيخ اجل اقدم ثقة، جليل القدر و كثير الرواية از مشايخ شيعه و در