اسم الکتاب : ترجمه و شرح مصباح الشريعة المؤلف : گيلاني، عبدالرزاق الجزء : 1 صفحة : 202
حضرت امام صادق عليه السّلام مىفرمايد كه: نيست هيچ راحتى از
براى مؤمن، كه از انحاء كدورت مبرّا باشد، مگر ملاقات كردن رحمت الهى و واصل شدن
به جناب عزّت، پس بنا بر اين در دنيا راحت نمىباشد، مگر در چهار چيز:
صمت: تعرف به حال قلبك
و نفسك فيما يكون بينك و بين باريك
يكى از راحتهاى دنيا- در
صمت و خاموشى است، امّا به شرط آنكه خاموشى مقارن فكر و ذكر باشد و در بدايع و
غرايب الهى، تأمّل كند. مثل آنكه با خود بگويد كه: جناب عزّت به حكمت كامله خود،
تو را از عدم به وجود آورد و بر ساير مخلوقات، تفضيل داد و صنايع بديعه و غرايب
عجيبه، در تو وديعه گذاشت كه از او غافل نباشى و از فرموده او مخالفت جايز ندانى.
حاصل، آدمى بايد، در هنگام سكوت، از امثال اين فكرها غافل و مانند اين انديشهها،
عاطل نباشد و همواره متوجّه جناب احديّت باشد.
و خلوة: تنجو بها (و
حلم تنجو به) من آفات الزّمان ظاهرا و باطنا
يكى ديگر از جمله
راحتهاى دنيا- خلوت و گوشهگيرى است، امّا خلوتى كه منجى باشد، نه مهلك. يعنى: به
طاعت و عبادت و ذكر خدا گذرد، نه به لهو و لعب و ارتكاب مناهى. (و يكى ديگر حلم
است) و او نيز به شرط مذكور و قيد
«من آفات الزّمان».
قيد هر دو است. يعنى:
خلوت و حلم ممدوح، خلوت و حلمى است كه آدمى به آن، از آفات ظاهرى و باطنى زمان، در
امان باشد. ظاهرى: مثل مجادله و منازعه با مردمان، و باطنى: مثل طغيان نفس و سورت
غضب و مانند اينها. و دورى از فساد و فتنه، عين راحت است و در بعضى از نسخهها
بجاى «حلم»، «علم» است و اين اظهر است:
و جوع: تميت به
الشّهوات و الوسواس
يكى ديگر- گرسنگى است،
امّا گرسنگىاى كه بر طرف كند خواهشهاى نفسانى را، نه گرسنگىاى كه مقارن صبر و
شكيبائى نباشد و مخاطرات شيطانى در خاطر
اسم الکتاب : ترجمه و شرح مصباح الشريعة المؤلف : گيلاني، عبدالرزاق الجزء : 1 صفحة : 202